Theorie U (Scharmer): de uitleg
Theorie U: in dit artikel wordt Theorie U van Otto Scharmer praktisch uitgelegd. Naast de inleiding en de essentie van deze theorie, wordt ook het belang van samenwerking en de vier niveaus van luisteren toegelicht. Afsluitend wordt dit artikel afgesloten met een onderdeel holistische aanpak en dat deze theorie praktijkgericht is. Veel leesplezier!
Theorie U: de inleiding
Als onderdeel van de maatschappij, zijn organisaties niet of nauwelijks in staat om in te spelen op wezenlijke veranderingen in de wereld.
Op globale vraagstukken van deze tijd en problematieken zoals honger, armoede en milieuverontreiniging, zijn organisaties vastgeroest in traditionele oplossingen vanuit hun institutionele denken.
Loskomen: Theorie U de essentie en uitleg
Als docent bij het Massachusetts Institute of Technology (MIT) intrigeerde Otto Scharmer dit en daarom besloot hij hier een baanbrekend boek over te schrijven: Theory U (2009).
Met Theorie U probeert hij handvatten voor het ontwikkelen van een dieper bewustzijn te geven om zo los te komen van deze manier van traditioneel denken. Hij legt uit op welke manier het individu een volledig eigen bijdrage kan leveren aan mogelijke oplossingen, die tegelijkertijd aansluiten bij wat de maatschappij nodig heeft.
Theory U buigt zich over persoonlijk leiderschap en een andere manier van denken.
Wat is presencing?
Volgens Scharmer kan er op twee manieren geleerd worden; vanuit het verleden en vanuit de toekomst. Dat laatste gebeurt onder andere door zonder angst te focussen op toekomstige mogelijkheden. Dit noemt Otto Scharmer presencing; een samensmelting van de woorden presence (heden en toekomst) en sensing (aanvoelen).
In het kort betekent ‘presencing’ in het huidige moment verbinding met jezelf maken tot in de diepste bron, en vanuit dezelfde bron je innerlijke weten naar boven laten komen.
Theorie U geeft richting
De theorie van Otto Scharmer wordt in een U-vorm weergegeven, die zich verplaatst van een linker naar een rechterkant.
Men zal zich eerst open moeten stellen voor nieuwe ideeën en zich niet laten blokkeren door gedachten en emoties. Pas wanneer we onze blokkades opheffen, ontstaat de wil om daadwerkelijk te veranderen.
Vanaf dit punt werkt de theorie aan de rechterkant langzaam in opwaartse richting naar re-integratie en acceptatie van nieuwe en innovatieve ideeën. Vanaf hier kunnen nieuwe ideeën praktisch worden toegepast.
Presencing is dus een proces van laten gaan van het oude en laten ontstaan van het nieuwe vanuit ‘open will’. In de ‘uitkristalliserende’ fase aan de rechterkant visualiseer je een mogelijke toekomst en kristalliseer je de inzichten en ideeën die tijdens de fase van presencing naar voren kwamen. Vanuit de ‘blinde vlek’ komt uit het niets iets nieuws naar boven.
In de fase ‘prototypes bouwen’ link je hoofd, hart en hand door de eerste ideeën te belichamen en uit te proberen. In de laatste fase ‘uitvoeren’ voer je de plannen uit door te opereren vanuit en voor het grotere geheel.
Samenwerking
Door op alle niveaus in organisaties krachten te bundelen en goed samen te werken, zijn mensen in staat om gevestigde ideeën, praktijken en zelfs identiteiten los te laten.
Hierdoor komen volgens Scharmer nieuwe inzichten en oplossingen tot stand, die een bijdrage aan de omgeving en de toekomst kunnen leveren.
Vier niveaus van luisteren
Voorwaarde om tot goede presencing te komen is de manier waarop wij in staat zijn te luisteren. Otto Scharmer noemt hiervoor vier niveaus:
Verzamelen van informatie
Bij informatie overdracht waarvan een groot deel van de informatie al bekend is, luistert men alleen maar ter bevestiging van wat men al weet.
Gericht luisteren
Men gaat pas gericht luisteren, wanneer de informatie afwijkt van wat men weet. Deze nieuwe informatie wordt toegevoegd aan wat al bekend is.
Empathisch luisteren
Pas door zich in te leven en te kunnen verplaatsen in het perspectief van de ander, is men in staat om die ander ook te snappen en te respecteren.
Generatief luisteren
Men luistert om te creëren, zonder dat zijn persoonlijkheid in de weg staat. Door af te stemmen op zowel de eigen intuïtie als de omgeving, worden pure gedachten en ideeën aangeboord.
Theorie U is vooral praktijkgericht
In de praktijk wordt Theorie U door managers als belangrijk tool ingezet om medewerkers te stimuleren om op een andere manier met bepaalde situaties om te gaan en een open mind te hebben voor nieuwe en andere gedachten. Een aantal specifieke kenmerken van Theorie U gekoppeld aan de praktijk:
- Zowel leidinggevenden als hun medewerkers zijn beter in staat om bewust stil te staan bij de resultaten die zij boeken.
- Innovatie wordt een gemeen goed en maakt een integraal onderdeel uit van het (afdelings)beleid.
- Er wordt waarde gehecht aan zowel individuele ontwikkelingen als organisatorische ontwikkelingen en hiertussen vindt een vanzelfsprekende verbinding en wisselwerking plaats.
- Sociale technologieën worden ingezet en spelen belangrijke een rol bij conflictoplossing, waardoor er meer respect tussen de verschillende partijen ontstaat.
Theorie U als holistische aanpak
Otto Scharmer heeft met zijn Theorie U een holistische benadering die te herleiden is uit het boeddhisme, Taoïsme en Soefisme.
Het is daarbij van belang om de eigen persoonlijkheid los te laten en op zoek te gaan naar de ware zelf. Met Theorie U zijn mensen in organisaties vanuit alle lagen in staat om de gangbare, op het verleden gebaseerde aanpak los te laten en zich meer op de toekomst te richten. Daardoor zullen ze kritischer naar zichzelf kijken en staan ze open voor hun eigen intuïtie en die van anderen.
Nu is het jouw beurt
Wat denk jij? Hoe pas jij Theorie U toe? Herken je de onderdelen voor een goede uitwerking of zijn er meerdere aandachtspunten? Wat zijn volgens jou de succesfactoren die kunnen bijdragen aan een goede Theorie U uitwerking / toepassing?
Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.
Meer informatie
- Senge, P. M. & Scharmer, C. O., Jaworski, J., Flowers, B.S. (2008). Presence: Human Purpose and the Field of the Future. Crown Business.
- Scharmer, C.O. (2009). Theory U: Learning from the future as it emerges. Berrett-Koehler Publishers.
- Scharmer, C.O. & Kaufer, K. (2013). Leading from the Emerging Future: From Ego-System to Eco-System Economies. Berrett-Koehler Publishers.
Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2012). Theorie U (Scharmer). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/leiderschap/theorie-u/
Oorspronkelijke publicatiedatum: 17/12/2012 | Laatste update: 23/08/2023
Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/leiderschap/theorie-u/”>Toolshero: Theorie U (Scharmer)</a>