Leiderschapsstijlen matrix
Leiderschapsstijlen matrix: in dit artikel wordt de leiderschapsstijlen matrix praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van dit krachtige model voor organisatorisch leiderschap.
Wat is de Leiderschapsstijlen matrix?
De leiderschapsstijlen matrix werd ontwikkeld door Eric Flamholtz en Yvonne Randle. Het Leiderschapsstijlen model is gebaseerd op onderzoek naar de leiderschapsstijlen die succesvolle ondernemers in hun bedrijf hebben toegepast.
In hun boek ‘Growing Pains’ uit 2007 wordt de matrix gepresenteerd als hulpmiddel voor leiders om de meest geschikte leiderschapsstijl te kiezen die past bij de ontwikkelingsfase van hun bedrijf.
Leiders kunnen verschillende stijlen gebruiken, maar het is belangrijk om voor elke situatie de juiste stijl te kiezen. Om leiders bij die keuze te helpen, hebben Flamholtz en Randle de aard van organisatorisch leiderschap bestudeerd en er twee belangrijke punten uitgelicht.
- Strategisch leiderschap, met een focus op de visie, cultuur en ontwikkeling van de organisatie.
- Operationeel leiderschap, met als doel de dagelijkse gang van zaken binnen bedrijven te organiseren en leiding te geven aan de mensen die producten en diensten leveren.
Een leiderschapsstijl is de manier waarop leiders hun team motiveren, sturing geven, communiceren, plannen implementeren en beslissingen nemen. Deze leiderschapsmodellen bepalen welke stijl een leider kan hebben.
Er wordt wel gezegd dat een leiderschapsstijl voortkomt uit persoonlijkheidskenmerken, maar dat gegeven is niet met onderzoek onderbouwd. Uit relevant onderzoek blijkt juist dat leiderschap meer met een proces te maken heeft dan met persoonlijke eigenschappen.
Leiderschapsstijlen
De onderstaande leiderschapsstijlen kunnen worden toegepast in de verschillende situaties waar bedrijven mee te maken hebben.
Autocratisch leiderschap
De autocratisch leiderschapsstijl is individualistisch en sturend van aard. Leiders gebruiken hun autoriteit om zonder inspraak van werknemers beslissingen te nemen. De redenen voor de genomen beslissingen worden niet gemotiveerd.
Deze leiderschapsstijl is zinvol in spoedeisende situaties, bijvoorbeeld als er in het bedrijf op zeer korte termijn beslissingen moeten worden genomen, of als een proces op een specifieke manier moet worden uitgevoerd en afhankelijk is van de leider en zijn of haar feedback.
Welwillend autocratisch leiderschap
Deze leiderschapsstijl is vergelijkbaar met autocratisch leiderschap. In dit model is de benadering echter meer gericht op deelname van andere personen.
Leiders die deze stijl hanteren, geven niet alleen instructies maar delen ook hun beweegredenen met hun team en motiveren waarom een beslissing goed is voor het bedrijf.
Uit onderzoek is gebleken dat deze leiderschapsstijl veel wordt gebruikt door ondernemers in de beginfase van de bedrijfsontwikkeling.
Samenwerkend leiderschap
Deze leiderschapsstijl is interactief van aard. Werknemers wordt naar hun mening gevraagd, maar de leider neemt de uiteindelijke beslissing.
De leider geeft zijn of haar team de nodige informatie en het team krijgt gelegenheid om vragen te stellen of commentaar te geven. Toch is het de leider die daarna beslist welke stappen worden gezet.
Participerend leiderschap
De participerend leiderschapsstijl is vergelijkbaar met de samenwerkende leiderschapsstijl. De leider heeft nog altijd het laatste woord bij beslissingen.
De participerende stijl gaat uit van een team dat in staat is creatief te denken in plaats van slechts opmerkingen en standpunten aan te dragen. Dat betekent dat de leider een probleem of situatie met alle teamleden kan bespreken zodat hij sterker in z’n schoenen staat bij het nemen van belangrijke beslissingen.
Democratisch leiderschap
Deze leiderschapsstijl biedt de mogelijkheid om als werkgroep beslissingen te nemen. Het team bepaalt welke actie op welk onderwerp wordt ondernomen en de leider neemt deel als groepslid.
Laissez-Faire leiderschap
De Laissez-Faire leiderschapsstijl is het minst sturend van aard. Het team is verantwoordelijk voor de afhandeling van taken.
Dit is een faciliterende stijl die alleen kan worden toegepast in specifieke situaties. Deze stijl kan worden toegepast als het team bestaat uit uiterst gemotiveerde en hooggekwalificeerde mensen die het werk doen.
De leider delegeert verantwoordelijkheden en de opvolging ervan zodat het team op de juiste manier te werk gaat. Deze stijl moet met voorzichtigheid worden toegepast. Het betekent niet dat de werknemers aan hun lot worden overgelaten of dat werkzaamheden plaatsvinden zonder enige reflectie op de voortgang.
De leiderschapsstijlen matrix
De leiderschapsstijlen matrix is verdeeld in vier kwadranten. In elk kwadrant staan twee leiderschapsstijlen die het best passen bij een specifieke situatie, persoon of groep. Er zijn twee factoren die van invloed zijn op de keuze van de leiderschapsstijl: de mogelijkheid om taken te plannen en het vermogen van een team om zelfstandig te werken.
De as die bepaalt hoe de taken gepland kunnen worden:
Je kunt een taak plannen als de taak specifieke stappen en instructies bevat om hem te kunnen verrichten.
De as die bepaalt of een team in staat is om zelfstandig te werken:
Dat vermogen is gerelateerd aan de ervaring, competentie en onafhankelijkheid van het team.
Volgens Flamholtz en Randle vormen deze twee factoren 80 tot 90 procent van wat leiders moeten overwegen bij het kiezen van een geschikte stijl.
Beide factoren zijn gekoppeld aan de twee assen. Daarna is het aan de gebruiker om de best passende stijl te kiezen uit de leiderschapsstijl-matrix. Bekijk nu de matrix.
Gebruik en toepassing van de leiderschapsstijlen matrix
In de leiderschapsstijlen matrix staat de verticale as voor de mate van planbaarheid van de taak. De horizontale as staat voor de mate van zelfstandigheid waarmee de werknemer zijn of haar werk kan doen op basis van ervaring, competentie en motivatie.
Op de horizontale as beweegt de stijl naar rechts naarmate de persoon die de taken uitvoert meer gemotiveerd en competent is en de wens heeft zelfstandig te werken. Als de taak op een specifieke manier moet worden uitgevoerd, moet hij verplaatst worden naar het lagere gedeelte van de verticale as, afhankelijk van de mate van planbaarheid.
Als het werk op verschillende manieren kan worden verricht, kies je de stijl bovenaan het model, afhankelijk van de mate van creativiteit die de taak toestaat.
Bekijk ieder kwadrant en de bijbehorende leiderschapsstijlen in detail:
Kwadrant 1: Hoge planbaarheid / lage zelfwerkzaamheid
Hieruit volgen twee leiderschapsstijlen: autocratisch en welwillend autocratisch leiderschap.
In dit kwadrant moet de leider in sommige gevallen de leiding nemen over een taak die op een specifieke manier moet worden verricht.
Om de taak te kunnen uitvoeren heeft een team motivatie, begeleiding, feedback en interactie nodig. Hierbij zou de focus op sturend leiderschap moeten liggen zodat het proces efficiënt verloopt.
Kwadrant 2: Hoge planbaarheid / hoge zelfwerkzaamheid
Hieruit volgt een samenwerkende en participerende leiderschapsstijl. Bij de participerende leiderschapsstijl worden binnen het team taken verdeeld en conflicten opgelost door middel van brainstormen. De leider heeft echter altijd de beslissende stem nadat het team is gehoord.
Kwadrant 3: Lage planbaarheid / lage zelfwerkzaamheid
Dit kwadrant behelst de samenwerkende en participerende leiderschapsstijl. In dit kwadrant hebben teamleden geen zelfstandigheid. Daarom heeft het team sturing, input en interactie nodig.
Kwadrant 4: Lage planbaarheid / hoge zelfwerkzaamheid leidt tot een democratische en laissez-faire stijl
Je zit in dit kwadrant als een creatief project wordt toegekend aan iemand die graag vrij en onafhankelijk wil werken. Dit is een niet-sturende benadering.
Als je eenmaal hebt bepaald in welk kwadrant de taak thuishoort, dan kun je kiezen tussen twee leiderschapsstijlen die het meest bij jouw situatie passen.
Belangrijke punten
- Op taken die omschreven zijn en die binnen een planning kunnen worden uitgevoerd is minder toezicht nodig.
- Meer ingewikkelde taken vereisen een meer participerende stijl.
- Als de persoon in kwestie onervaren is of nog weinig ervaring heeft met de uitvoering van deze specifieke taak, dan is begeleiding bij de uitvoering gewenst. Het resultaat bepaalt de twee leiderschapsstijlen met de meeste kans op succes.
Conclusie
De leiderschapsstijl-matrix is een efficiënte en praktische manier om voor iedere situatie de juiste leiderschapsstijl te kiezen. Leiders hoeven niet altijd dezelfde stijl te hanteren. Zakelijk succes wordt bereikt als je in staat bent je leiderschapsstijl aan te passen aan de taken die moeten worden uitgevoerd.
Binnen de organisatie zijn verschillende stijlen nodig voor verschillende situaties, zoals een crisis, in noodgevallen, bij brainstormsessies, ontwikkelingsprocessen, etc.
Het gebruik van de matrix helpt je bij de keuze voor een leiderschapsstijl die past bij de omstandigheden. Zo bereik je het resultaat dat je voor ogen hebt zonder dat zich binnen het team complicaties voordoen.
Daarnaast is het belangrijk te erkennen dat mensen met ervaring en kennis soms meer zelfstandigheid van werken moeten hebben.
Het is de kunst om te weten wanneer je een werknemer meer zelfstandigheid, vrijheid en vertrouwen moet geven zodat hij of zij onafhankelijk kan werken.
De leider vertrouwt de werknemer een taak toe en evalueert aan het einde van het werkproces. Het is zinvol om de verantwoordelijkheden in een plan te beschrijven zodat de leider minimaal toezicht hoeft te houden.
Elke leiderschapsstijl in de matrix heeft een positief effect op het bedrijf als je weet hoe je de stijl op de juiste manier moet toepassen in verschillende situaties.
Nu is het jouw beurt
Wat vind jij? Vind je het belangrijk om verschillende leiderschapsstijlen uit de matrix toe te passen in de verschillende situaties waar een bedrijf mee te maken heeft? Of vind je het belangrijk om slechts één leiderschapsstijl te hanteren in de verschillende situaties die zich voordoen? Heb je tips of tricks, of misschien nog iets anders toe te voegen?
Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.
Meer informatie
- Burke, R., & Barron, S. (2007). Project management leadership. Burke Publishing.
- Morrison, R. S., Jones, L., & Fuller, B. (1997). The relation between leadership style and empowerment on job satisfaction of nurses. JONA: The Journal of Nursing Administration, 27(5), 27-34.
- Karsten, L., Keulen, S., Kroeze, R., & Peters, R. (2009). Leadership style and entrepreneurial change. Journal of Organizational Change Management.
- Shapira, Z. (1976). A facet analysis of leadership styles. Journal of Applied Psychology, 61(2), 136.
Citatie voor dit artikel:
Ospina Avendano, D. (2020). Leiderschapsstijlen matrix. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/leiderschap/leiderschapsstijlen-matrix/
Published on: 01/12/2020 | Last update: 18/03/2022
Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/leiderschap/leiderschapsstijlen-matrix/”>Toolshero: Leiderschapsstijlen matrix</a>