Altruïstisch leiderschap: de theorie

Altruïstisch leiderschap: in dit artikel wordt altruïstisch leiderschap praktisch uitgelegd. Naast wat het is, belicht dit artikel ook de basisprincipes en de filosofie van effectief altruïsme. Na het lezen heeft u een basiskennis van deze leiderschapsstijl. Veel plezier met lezen!

Wat is altruïstisch leiderschap?

Altruïstisch leiderschap wordt gedefinieerd als het begeleiden van anderen met het doel om hun welzijn of gemoedstoestand te verbeteren. Er is weinig onderzoek gedaan naar altruistisch leiderschap, en weinig is duidelijk over de effectiviteit en structuur van deze leiderschapsstijl. Toch kan er met het combineren van de twee definities een redelijk beeld gevormd worden over altruïstisch leiderschap.

Altruïsme werd bedacht door de Franse filosoof Auguste Comte. Hij bedoelde het woord als een antoniem van egoïsme. Hij baseerde het aan het Latijnse woord alteri, wat andere mensen betekent. In sommige situaties betekent altruïsme dan ook zelfloosheid, onbaatzuchtigheid. In de praktijk betekent het de zorg voor het geluk van andere mensen of dieren. Dat zorgt voor een, hoge kwaliteit van leven en werken.

Leiderschap is de praktische vaardigheid van een persoon of organisatie en omvat het begeleiden en besturen van individuen, teams of hele afdelingen. Leiderschap kan als een proces van sociale beïnvloeding worden beschouwd waarbij een persoon, de leider, de middelen tot zijn beschikking krijgt om een gemeenschappelijke taak te volbrengen.

De manier waarop de leider ervoor zorgt dat deze gemeenschappelijke doelen bereikt worden zorgt voor een individuele manier van leidinggeven.

Wanneer altruïsme gecombineerd wordt met leidinggeven dan is de focus van de leider dus het bereiken van de gemeenschappelijke doelen, terwijl hij een onbaatzuchtige manier van leidinggeven hanteert en waar het geluk van de medewerkers voorop staat.

De principes van altruïstisch leiderschap

Er van uitgaande dat altruïstisch leiderschap daadwerkelijk voldoet aan de bovengenoemde definitie, kunnen aan de term enkele basisprincipes worden afgeleid. Deze vaardigheden of eigenschappen moet een altruïstisch leider bezitten, evenals algemene leidinggevende kwaliteiten. De basisprincipes van altruïstisch leiderschap zijn:

Figuur 1 – de principes van altruïstisch leiderschap

Empathie

Empathie is het vermogen om te begrijpen en te voelen wat een andere persoon ervaart, hoe goed iemand in staat is om zich in iemand anders te verplaatsen.

Een empathisch manager voelt zijn medewerkers goed aan. Daardoor betekent empathie in leiderschap ook dat de manager weet of de mensen die hij probeert te bereiken ook daadwerkelijk bereikt worden, en dat zij de informatie op de juiste manier interpreteren.

Zonder empathie kan er geen effectief team worden opgebouwd, en zullen teamleden of medewerkers niet geïnspireerd worden of loyaal blijven.

Aardigheid

Een altruïstisch leider is vriendelijk of aardig en prijst de dingen die anderen goed uitgevoerd hebben. Hij focust niet op de negatieve dingen, en bekritiseerd zijn medewerkers niet. Vriendelijkheid kost niets, maar creëren veel waarde voor werknemers.

Toch wordt vriendelijkheid zelden genoemd als gewenste eigenschap voor leiderschapsprogramma’s. Ook hier is nog geen stelselmatig onderzoek naar gedaan, en blijft het gissen naar hoe het echt zit. Wel is duidelijk dat vriendelijkheid voor motivatie kan zorgen, en dat de werknemer zich volledig toewijdt aan de baan.

Luistervaardigheden

Een leider moet goed kunnen luisteren, en communicatie kunnen stimuleren in het team of op de werkvloer. Een gezonde communicatiesfeer is belangrijk, omdat in een omgeving waar niet gecommuniceerd wordt ook niet duidelijk is wat de medewerkers belangrijk vinden, en of ze gelukkig zijn.

Dat kan er tot leiden dat werknemers hun baan opzeggen, en dat leidt tot het verlies van kennis, vaardigheden en expertise. Beter luisteren houdt werknemers te behouden en de moreel hoog te houden. Verder zorgen de goede luistervaardigheden in altruïstisch leiderschap voor:

• Verbeterde relaties tussen medewerkers onderling
• Verbeterde relaties tussen medewerkers en management
• Verhoogde productiviteit
• Verbeterd teamwork
• Verhoogde loyaliteit

Onbaatzuchtigheid

Goede leiders zijn onbaatzuchtig. Zij faciliteren het succes van anderen, zorgen voor het welzijn van anderen, en zorgen dat gemeenschappelijke doelen bereikt worden terwijl de omstandigheden zo optimaal mogelijk zijn. Ook verwachten zij niks terug voor deze weldaden. Goed leiderschap zorgt dat anderen zich gewaardeerd voelen.

Altruïstische organisatie

Er zijn verschillende voorbeelden te vinden van bedrijven waarbij altruïsme een onderdeel van de bedrijfsvoering is geworden. Zo is er een bakkerij in New York met een beleid dat iedereen aanmoedigt om te solliciteren, ongeacht leeftijd, opleidingsgraad, strafblad etc.

De opbrengsten van deze organisaties gaat vaak naar een goed doel. Altruïstische organisaties gaan uit van het potentie van personen, en geven deze personen een tweede, derde or vierde kans in het leven.

Bij deze organisaties wordt ook wel gesproken van sociale innovatie. Sociale innovatie kan gedefinieerd worden als oplossingen zoals producten, services, modellen, processen, markten, die tegelijkertijd ook een sociale behoefte bevredigd. Met andere woorden is sociale innovatie goed voor zowel de samenleving als geheel als voor de individu.

Altruïstisch leiderschap in een altruïstische organisatie komt niet vaak voor, en onbaatzuchtigheid evenmin. De meeste bedrijfsmodellen en bedrijfsstructuren zijn ook niet ontworpen om altruïstisch gedrag aan te moedigen of te stimuleren.

Effectief altruïsme

Effectief altruïsme is een filosofie en een sociale beweging, evenals een levensstijl, waarbij logisch redeneren en bewijs gebruikt wordt om methoden te bepalen die effectief zijn om anderen te helpen. Het moedigt personen aan om alle mogelijke acties te overwegen die een positieve impact kunnen hebben op anderen.

Het voorbeeld van de altruïstische organisatie is een voorbeeld van effectief altruïsme. Het grootste gedeelte van de leiders die altruïstisch leiderschap als persoonlijke stijl aangenomen hebben zijn echter actief in de non-profit sector.

Effectief altruïsme verschilt van andere filantropische activiteiten omdat het een focus heeft op het vergroten van waarde voor anderen. De filosoof Peter Singer had een grote rol in het ontstaan van de effectieve altruïstische beweging.

In een van zijn boeken beweerde hij dat ieder persoon een morele verplichting heeft om meer te doneren omdat extreme armoede nog steeds bestaat. Persoonlijk geeft hij een derde van zijn salaris aan een goed doel.

Baankeuze

Altruïsten noemen het moment waarop een carrière wordt gekozen een belangrijke factor in het bepalen van de hoeveelheid goede dingen die iemand kan doen in zijn leven. Personen kunnen veel doen voor de samenleving, zowel direct als indirect.

Direct is rechtstreeks, zoals diensten die iemand levert rechtstreeks aan een ander. Indirect is wanneer het geld dat wordt verdiend met een baan gebruikt wordt om anderen goed te doen.

Een strategie kan dan zijn om veel geld te verdienen in het bedrijfsleven, en dat geld allemaal te gebruiken voor een goed doel.

Altruïstisch leiderschap aanleren

Er zijn eenvoudige dingen die iedereen kan uitvoeren om ervoor te zorgen dat iemand anders het makkelijker of beter krijgt. Dat zijn kleine dingen zoals vragen hoe het gaat, een helpende hand bieden, of het geven van een compliment.

Een leider die een altruïstische stijl van leidinggeven wil ontwikkelen hoeft niet te streven naar personen als Gandhi of Mandela, maar moet overtuigd zijn van de kracht van het plaatsen van anderen op de eerste plaats.

Stel jezelf de volgende vragen:

• Word ik blij van het succes van anderen?
• Ben ik gemotiveerd en gepassioneerd om anderen te helpen? Geeft dat mij voldoening?
• Help ik mensen waar ik kan?
• Help ik iedere dag iemand?

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over altruïstisch leiderschap? Herken jij duidelijke voor- en nadelen in het gebruik van deze leiderschapsstijl? Geloof jij dat goed zijn voor anderen zich uitbetaald in betere bedrijfsresultaten? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Axelsson, S. B., & Axelsson, R. (2009). From territoriality to altruism in interprofessional collaboration and leadership. Journal of interprofessional care, 23(4), 320-330.
2. Miller, L. M., & Carpenter, C. L. (2009). Altruistic leadership strategies in coaching: A case study of Jim Tressel of the Ohio State University. Strategies, 22(4), 9-12.
3. Sendjaya, S., Sarros, J. C., & Santora, J. C. (2008). Defining and measuring servant leadership behaviour in organizations. Journal of Management studies, 45(2), 402-424.
4. Sosik, J. J., Jung, D., & Dinger, S. L. (2009). Values in authentic action: Examining the roots and rewards of altruistic leadership. Group & Organization Management, 34(4), 395-431.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2019). Altruïstisch leiderschap. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/leiderschap/altruistisch-leiderschap/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 05/02/2019 | Laatste update: 31/10/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/leiderschap/altruistisch-leiderschap/”>Toolshero: Atruïstisch leiderschap</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.