Trompenaars cultuur model

Trompenaars cultuur model: in dit artikel wordt het Trompenaars cultuur model van Fons Trompenaars uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van dit krachtige cultuur model.

Wat is het Trompenaars cultuur model?

Organisaties over de hele wereld hebben met een grote diversiteit aan culturen te maken. Volgens Fons Trompenaars leiden culturele verschillen tot een beter beeld van de werkelijkheid.

Om inzicht te krijgen in de grootste verschillen en de manier waarop dat invloed heeft op organisaties, ontwikkelde hij samen met Charles Hampden Turner een cultuur model, genaamd het “Trompenaars cultuur model”, dat in totaal zeven cultuur dimensies onderscheidt, te weten:

1. Universalisme versus particularisme
2. Individualisme versus communitarisme
3. Neutraal versus emotioneel
4. Specifiek versus diffuus
5. Prestatie versus tenaamstelling
6. Sequentieel versus synchronisch
7. Interne versus externe controle

1. Universalisme versus particularisme

Bij een universalistische cultuur draait het om de overtuiging dat ideeën overal kunnen worden toegepast en dat er altijd een definitie is, op basis waarvan onderscheid tussen goed en fout kan worden gemaakt.

Normen en waarden zijn belangrijk en pas na overleg kan hiervan worden afgeweken. Zo is het algemeen geaccepteerd dat in gelijke situaties, mensen van verschillende afkomst hetzelfde salaris ontvangen. Bij een particularistische cultuur is het de overtuiging dat de omstandigheden bepalen hoe ideeën in de praktijk kunnen worden toegepast.

Er is meer oog voor persoonlijke verplichtingen en bijzondere omstandigheden. Die persoonlijke relatie en verplichtingen, spelen een grote rol bij morele keuzes. Status is daarbij belangrijk, waardoor bijvoorbeeld salaris gekoppeld wordt aan aanzien en afkomst.

2. Individualisme versus communitarisme

Individualisme verwijst naar de mensheid als individu, terwijl het communitarisme verwijst naar de mensheid als onderdeel van een groep. Fons Trompenaars geeft aan dat de individualistische cultuur samenhangt met het gedachtegoed van de westerse landen, terwijl communitaristische cultuur erg aansluit bij niet-westerse landen.

Culturen veranderen continu en soms zelfs sneller dan men zich realiseert. Als voorbeeld noemt Fons Trompenaars Mexico, dat in eerste instantie een communitaristische cultuur had. Onder invloed van de mondiale economie verschuift Mexico naar een individualistische cultuur.

3. Neutraal versus Emotioneel

In een neutrale cultuur worden emoties in toom gehouden, terwijl in een emotionele cultuur emoties juist openlijk en natuurlijk worden geuit. Bekende voorbeelden van neutrale culturen zijn Japan, Nederland en Groot Brittannië, waarin het ‘not done’ is om in het openbaar kwaad te worden, hard te lachen of andere emotionele uitspattingen te hebben.

Daarentegen mag dat in een emotionele cultuur wel. Fons Trompenaars noemt landen als Spanje en Mexico als voorbeeld waar mensen vaak lachen, luid praten luid en elkaar enthousiast begroeten. Wanneer mensen uit een neutrale cultuur zaken doen met mensen uit een emotionele cultuur, dan kunnen ze door het gedrag van de ander afgeschrikt worden. Goede voorbereiding en er op voorhand rekening mee te houden, voorkomt pijnlijke situaties.

4. Specifiek versus Diffuus

In een specifieke cultuur hebben individuen een grote openbare ruimte, die ze gemakkelijk delen met anderen. Daarnaast hebben ze een kleine private ruimte, die zij alleen delen met goede vrienden en naaste medewerkers. Zowel in de openbare als in de private ruimte gaan mensen in een specifieke cultuur vaak informeel met elkaar om.

In een diffuse cultuur zijn de openbare ruimte en private ruimte niet goed van elkaar te onderscheiden. Daarom zullen mensen in een diffuse cultuur zorgvuldig hun private ruimte bewaken, omdat deze gemakkelijk toegang geeft tot de openbare ruimte. Mensen uit een diffuse cultuur hechten waarde aan formaliteiten.

5. Prestatie versus Tenaamstelling

Hier draait het om verworven status (prestatie) versus toegeschreven status (tenaamstelling). Bij een verworven status wordt iemands positie bepaald door zijn prestaties en hoe goed hij zijn taken uitvoert. Bij een toegeschreven status gaat het om wie de persoon in kwestie is. Zijn positie wordt ontleend aan bijvoorbeeld afkomst, geslacht, leeftijd, carrière of de functie van de partner.

Wanneer een prestatiecultuur zaken doet met een toegeschreven cultuur, dan is het aan te bevelen veelal met oudere, ervaren mensen te werken die precies weten om te gaan met de formele gebruiken en respect tonen naar de gevestigde titels.

Andersom is het belangrijk dat de toegeschreven cultuur goed geïnformeerde mensen heeft, die precies weten wat de kennis en bekwaamheid is van de mensen uit de prestatiecultuur. Fons Trompenaars geeft aan dat er vaak sprake is van een mix, waarbij het per cultuur verschilt op welke elementen uit Prestatie of Tenaamstelling de nadruk ligt.

6. Sequentieel versus Synchronisch

Tijd kunnen we op verschillende manier meten en beleven. We meten verleden, heden en toekomst aan de hand van jaren, maanden, weken, dagen en uren. Deze concrete meting van tijd valt onder sequentiële tijd. “Tijd is geld” is een typische uitdrukking die bij deze cultuur hoort, evenals de eeuwige race tegen de klok.

Synchronische tijd is abstracter en richt zich op de capaciteit om te multi-tasken en verschillende dingen tegelijkertijd te doen. Het trekt zich niets aan van tijdzones, maar is zich ervan bewust dat het menselijk lichaam een eigen ritme heeft. In synchronische tijd gaat het om het ritme van een groep en die van de natuur. Wel schuilt er gevaar om verschillende dingen tegelijk te doen. Dit kan uitmonden in het feit dat er niets daadwerkelijk af komt.

7. Interne versus Externe controle

Bij de interne versus externe cultuur draait het om het feit hoe men de omgeving ervaart. Is de omgeving een bedreiging (extern) of is het verstandig om mee te buigen met de factoren die de maatschappij teweeg brengt (intern)?

De manier waarop de omgeving ervaren wordt, verschilt van cultuur tot cultuur. In vooral westerse culturen is men erg extern gericht en wil men de omgeving zoveel mogelijk beheersen. In veel niet-westerse culturen gaat het om de harmonie met de omgeving; er zijn nu eenmaal krachten waar men geen invloed op heeft, niet kan beheersen en waaraan men zich moet overgeven.

Samenhang

Door goed naar alle zeven dimensies van cultuur te kijken, ontstaat er meer respect en meer empathie naar andere culturen, hun gewoonten en hun rituelen. Daardoor wordt het gemakkelijker zaken met elkaar te doen en leidt het uiteindelijk tot betere afspraken en continuïteit in samenwerking.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Hoe pas jij het Trompenaars cultuur model toe? Herken je het bovenstaande voor een goede uitwerking van het Trompenaars cultuur model of zijn er meerdere aandachtspunten? Wat zijn volgens jou succesfactoren die kunnen bijdragen aan een effectieve toepassing van het Trompenaars cultuur model?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Trompenaars, F. & Hampden-Turner, C. (1998). Riding the waves of culture. McGraw-Hill.
2. Smith, P. B., Dugan, S., & Trompenaars, F. (1996). National culture and the values of organizational employees a dimensional analysis across 43 nations. Journal of cross-cultural psychology, 27(2), 231-264.
3. Smith, P. B., Trompenaars, F. & Dugan, S. (1995). The Rotter locus of control scale in 43 countries: A test of cultural relativity. International Journal of Psychology, 30(3), 377-400.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2015). Trompenaars cultuur model. Retrieved [insert date] from ToolsHero: https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/trompenaars-cultuur-model/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/trompenaars-cultuur-model/”>ToolsHero: Trompenaars cultuur model</a>

Published on: 20/09/2015 | Last update: 28/01/2022