Sociale intelligentie (SI)

Sociale intelligentie (SI): in dit artikel wordt het concept van Sociale intelligentie (SI) praktisch uitgelegd. Naast wat het is (betekenis), belicht dit artikel ook het opvoedingsgedrag, de zes dimensies van de sociale intelligentie, het profiel en het diagram. Na het lezen begrijp je de basis van deze theorie over communicatieve vaardigheden. Veel plezier met lezen!

Wat is Sociale intelligentie (SI)?

In 2003 schreef de Amerikaanse psycholoog Karl Albrecht Social Intelligence, the new science of succes.

De betekenis van sociale intelligentie

Hierin definieerde hij sociale intelligentie als de eigenschap van medewerkers en leidinggevenden, om goed met anderen om te gaan en tot volledige samenwerking te komen.

Het draait om interpersoonlijke vaardigheden en het gedrag dat mensen tegenover elkaar tentoonspreiden. Dit gedrag kan volgens Albrecht een ‘giftig’ effect en een ‘voedend’ effect bevatten.

Bij sociale intelligentie gaat het om een aantal zaken. Ten eerste gaat het over de gevoeligheid en het inzicht in de behoeften en interesse van anderen; dit heet de sociale radar. Daarnaast draait het om een aantal praktische vaardigheden, waarmee op een succesvolle wijze interactie plaatsvindt tussen mensen.

Het bewust zijn van bepaalde situaties en weten hoe te handelen, is daar een onderdeel van. Daarnaast richt sociale intelligentie zich in zekere mate ook op zelfinzicht en reflectie en de bewustwording van eigen waarnemingen en reactiepatronen.

Daarmee biedt sociale intelligentie de mogelijkheid om met complexe sociale relaties en/of omgevingen, effectief om te gaan en te onderhandelen.

Sociale intelligentie en voedend gedrag

Karl Albrecht benoemt in zijn boek het giftig en voedend effect van gedrag. Giftig gedrag zorgt ervoor dat mensen ontaarden in boosheid, gefrustreerdheid, schuldgevoel of andere negatieve en ontoereikende gevoelens. Voedend gedrag daarentegen zorgt ervoor dat mensen zichzelf gewaardeerd, gerespecteerd, bekwaam en gemotiveerd voelen.

Dit is de basis van sociale intelligentie. Hoe meer iemand onderhevig is aan een voortdurend patroon van giftig gedrag, hoe lager zijn niveau van sociale intelligentie zal zijn en hoe minder hij in staat is om mensen met elkaar te verbinden en hen effectief te beïnvloeden. Een voortdurend patroon van voedend gedrag zal leiden tot een hogere mate van effectieve omgang met anderen.

Sociale intelligentie: de zes dimensies

Karl Albrecht ontwikkelde een model om sociale intelligentie te meten, wat zeer nuttig kan zijn voor zakelijke en professionele organisaties waar personeel met veel interpersoonlijke contacten te maken heeft. Vergelijk deze dimensies met de 6 kanten van een dobbelsteen; elk vlak doet in gelijke mate mee en is dus evenredig aan de andere vlakken. Elke vlak vertegenwoordigt een dimensie en gezamenlijk vormen ze alle zes de totale competentie die nodig is bij sociale intelligentie:

Abstract

Dit heeft conceptueel redeneren tot gevolg. Men kan zich goed manifesteren door verbale communicatie en men is ook in staat om wiskundige en symbolische informatie over te brengen.

Social (sociaal)

Dit leidt succesvol samenwerking met anderen, in verschillende contexten.

Practical (praktisch)

Hiermee is iemand in staat om met gezond verstand problemen op te lossen en niet in beperkingen maar in mogelijkheden te denken.

Emotional (emotioneel)

Dit heeft zelfinzicht en reflectie tot gevolg en het vermogen om tot individuele verbetering te komen en in te leven in anderen.

Aesthetic (esthetisch)

Dit leidt tot waardering en respect naar oplossingen, ontwerpen en ideeën van anderen.

Kinesthetic (kinesthetisch)

Hiermee is iemand in staat om z’n hele lichaam in te zetten; goed te luisteren, te kijken, te communiceren enzovoorts.

Sociaal Intelligentie Profiel (SIP)

Sociale intelligentie is volgens Karl Albrecht te meten. Het omvat het identificeren van belangrijke interactievaardigheden om vervolgens het gedrag ervan te beoordelen. Menselijke interacties vinden plaats in specifieke contexten. Bij SI gaat het erom dat iemand in staat is deze situaties en contexten van elkaar te scheiden en daar verschillend op te reageren en zich ernaar te gedragen.

De verschillend waarneembare gedragingen zijn de indicatoren van sociale intelligentie. Er ontstaat zo een Social Intelligence Profile (Sociaal Intelligentie Profiel; SIP). Een Sociaal Intelligentie Profiel (SIP) analyseert sociale intelligentie via verschillende perspectieven, met elk een beeld van de sociale interactie vanuit een bepaald perspectief.

De zogenoemde SPACE formule kan hierbij helpen, waarin verschillende gedragingen zijn onderverdeeld in vijf basisvaardigheidscategorieën, die zijn afgeleid van de eerdergenoemde dimensies:

1. Social skills

Het gaat hier om het sociaal bewustzijn en het vermogen om de context van een situatie te begrijpen en te weten hoe men zich in die situatie moet gedragen.

2. Presence

Hier gaat het om de aanwezigheid en de benadering naar andere mensen toe. Is men in staat om zichzelf goed te presenteren en het eigen karakter altijd op dezelfde manier uit te dragen, ongeacht de situatie? Wanneer iemand zich anders gedraagt dan dat hij daadwerkelijk is, dan mist hij de ‘presence’.

3. Authenticity

Authenticiteit of echtheid is de mate waarin men iemand als eerlijk en ethisch ervaart. Komt het gedrag van iemand overeen met zijn persoonlijke waarden of doet hij zich anders voor dan dat hij daadwerkelijk is.

4. Clarity

Hier draait het om de manier van duidelijk en helder communiceren. In hoeverre is iemand in staat om zijn ideeën helder, effectief en efficiënt uit te drukken. Daarnaast omvat het een hele reeks van communicatieve vaardigheden zoals luisteren, feedback geven, parafraseren en gebruikmaking van metaforen om iets duidelijk te maken of uit te leggen.

5. Empathy

Dit gaat over de mate dat iemand in staat is anderen te begrijpen en zich in te leven in de situatie van andere personen. Daardoor kan men goede connecties met anderen opbouwen en hen respectvol benaderen. Het gaat zelfs verder dan de conventionele definitie van empathie; het gaat hier over een wederzijds gevoel tussen de een en de ander.

Sociale intelligentie: het SPACE model

Door een cirkel in vijf taartpunten te verdelen met in elk één van de vijf basisvaardigheidscategorieën opgenomen, kan het SIP worden ingevuld. Degene die het Sociaal Intelligentie Profiel (SIP) ter zelfbeoordeling invult, beantwoordt een reeks vragen die betrekking hebben op de verschillende gedragingen.

Figuur 1 – het SPACE model (Albrecht)

Elke categorie kent 5 scores, variërend van weinig tot veel. Hierdoor ontstaat een schematische uitslag in de vorm van een spinnenweb. Hoe hoger de scores hoe hoger de mate van sociale intelligentie is.

Daarbij wel opgemerkt dat sociale intelligentie pas opgaat als er een evenredige verdeeldheid is over de vijf basisvaardigheidscategorieën. Mist er een categorie of is de score op één ervan erg laag, dan is het raadzaam om op dit onderdeel de focus te leggen en ermee te oefenen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Ben jij bekend met het concept en de theorie achter sociale intelligentie? Herken je de praktische uitleg of heb je aanvullingen? Hoe ga jij om met complexe sociale relaties en/ of omgevingen, effectief om te gaan en te onderhandelen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Albrecht, K. (2006, 2003). Social intelligence: The new science of success. John Wiley & Sons.
2. Crowne, K. A. (2009). The relationships among social intelligence, emotional intelligence and cultural intelligence. Organization Management Journal, 6(3), 148-163.
3. Goleman, D. (2007). Social intelligence. Random house.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Sociale intelligentie (SI). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/sociale-intelligentie/

Gepubliceerd op: 31/01/2018 | Laatste update: 03/08/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/sociale-intelligentie/>Toolshero: Sociale intelligentie (SI)</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.