Osgood’s Congruentietheorie

Osgood’s Congruentietheorie: dit artikel legt Osgood’s Congruentietheorie op een praktische manier uit. De theorie is ontwikkeld door Charles Osgood en Percy Tannebaum. Na het lezen zult u de basis van deze krachtige psychologische theorie van communicatie en overtuigingskracht begrijpen.

Wat is Osgood’s Congruentietheorie?

Osgood’s Congruentietheorie is een consistentietheorie over menselijk gedrag. Het model werd ontwikkeld door Charles Osgood en Percy Tannenbaum om de oorspronkelijke consistentietheorie van Fritz Heider te verbeteren.

De consistentietheorie van Heider stelt dat personen voornamelijk gemotiveerd worden door hun verlangens om congruentie of evenwicht te behouden tussen hun cognities. Dit psychologische onderwerp was eerder al aangekaart door Leon Festinger in de cognitieve dissonantietheorie, en dus Fritz Heider.

De consistentietheorie werd voor het eerst toegepast op werkgedrag door Abraham K. Korman in de jaren zeventig van de vorige eeuw. De theorie waarin hij de link legde stelt dat werknemers alles zullen doen om hun cognitieve balans te behouden op een manier die consistent is met hun zelfbeeld, en op die manier zich gedragen. De theorie wordt ook wel zelfconsistentietheorie genoemd.

Osgood’s Congruentietheorie is een theorie van hetzelfde kaliber. De theorie focust zich echter op de rol van overtuigende communicatie in gedragsveranderingen. De congruentietheorie is vergelijkbaar met de voorheen genoemde modellen omdat het ook postuleert dat mensen automatisch de neiging hebben om bepaalde elementen van het cognitieve systeem de voorkeur te geven om intern consistent met elkaar te zijn.

Osgood’s congruentietheorie beschrijft het element van communicatie binnen de interne strijd van consistentie. Op het moment dat een persoon een overtuigende vorm van communicatie ontvangt, maar een negatieve houding ten opzichte van de bron van de communicatie, dan zal hij of zij gemotiveerd zijn om beide houdingen tot op zekere hoogte te herzien om de consistentie te herstellen.

Osgood’s Congruentiemodel toegelicht

Een kenmerken van Osgood’s Congruentietheorie is dat het focust op communicatie en overtuigingskracht. De verfijning van de theorie van Heider behandelt S als een berichtbron. P is het publiek in de congruentietheorie, en O is het concept. In deze triade werden twee van de drie relaties gekwantificeerd.

De mate van voorkeur van het publiek voor de bron (S), en de houding van het publiek ten opzichte van het concept. Beide relaties worden vertegenwoordigd door een nummer (1-7), en een richting. De richting wordt aangeduid met een plusteken of een minteken. De congruentietheorie gaat dus over situaties waarin de bron een bewering doet over een concept, en het publiek een bepaalde houding heeft ten opzichte van de bron over het concept.

Die houding van associatief (positief) zijn, of dissociatief negatief. De theorie stelt verder dat incongruentie (lees onbalans), onaangenaam is, en het publiek zal altijd gemotiveerd worden om van houding te veranderen.

Toepassing congruentiemodel in de praktijk

Een interessante toepassing van het model werd gedaan om te testen of de theorie correct is. De test bestond uit verschillende hypothetische situaties.

Proefpersonen kregen een lange lijst van bekende mensen zoals Eisenhower of Sovjetleider Kruchev, en werden gevraagd om hun houding ten opzichte van concepten als communisme en democratie te rapporteren.

Later kregen deze proefpersonen te horen dat Eisenhower of de Sovjetleider een verklaring had afgelegd over het communisme of de democratie.

Onderzoekers wilden graag de onbalans bij deze personen meten, en dus werd bijvoorbeeld een associatief concept als democratie gelinkt met dissociatieve bronnen als Sovjetleider Kruchev. Andere hypothetische situaties associeerden sympathieke bronnen met antipathieën, en antipathieën met sympathieke concepten.

Na het lezen van deze berichten werden de houdingen van de proefpersonen ten opzichte van de bronnen en de concepten opnieuw gemeten.

De gegevens voor hun initiële houdingen ten opzichte van de bron en het concept werden in de formule gezet, en vervolgens werden hun nieuwe houdingen vergeleken met de houdingen die voorspeld waren door onder anderen Osgood’s Congruentietheorie.

Aanpassingen Osgood’s Congruentietheorie

De resultaten toonden aan dat de voorspellingen van de congruentietheorie over het algemeen werden ondersteund in de praktijk. De houding van de proefpersonen veranderden meestal in de voorspelde richting.

De precieze richting week echter iets af van de werkelijkheid. De resultaten brachten de theoretici achter de congruentietheorie ertoe twee veranderingen door te voeren in de formule.

Deze correcties worden post hoc-hypothesen genoemd omdat de bevindingen niet voortkomen uit de theorie, maar uit onderzoek dat achteraf is uitgevoerd. In feite zijn het pleisters die de fouten in de theorie proberen op te lossen.

Post hoc-hypothese 1: De beweringsconstante

De eerste wijziging werd de beweringsconstante genoemd. Dit houdt in dat wanneer een bron een bewering doet over een bepaald concept, die bewering meer over het concept vertelt dan over de bron.

Dit komt voort uit de aanname dat mensen waarschijnlijk complexer zijn dan dingen. Zodoende stelden de onderzoekers vast dat het model de houding van de proefpersoon niet zoveel zou veranderen als door het model voorspeld.

De houding van mensen ten opzichte van een bron van berichten kan veranderen, maar niet zoveel als de houding van mensen ten opzichte van concepten.

Post hoc-hypothese 2: De correctie voor ongeloof

Daarnaast merkten de onderzoekers op dat wanneer een bron iets tegenstrijdigs beweert, zoals Eisenhower die het communisme prijst, er door de congruentietheorie geen verandering in houding werd voorspeld. De theorie werd daarom opnieuw gewijzigd, en werd aangepast zodat voorspellingen niet werken wanneer een bron iets zegt over een concept waarvan het publiek niet gelooft dat die bron dat echt zou zeggen.

Hoe consistentie tussen cognities zich uit

Alle consistentie- en congruentiemodellen gaan over de relatie tussen verschillende cognities (gedachten/ideeën/houdingen). Het idee is dat mensen altijd harmonie en consistentie zullen proberen te realiseren in hun gedachten. Wanneer inconsistentie optreedt zal dat personen motiveren om de gedachten of houdingen te veranderen waar onbalans bestaat. Een simpel voorbeeld.

Als Jeffrey fan wordt van Formule 1-racecoureur Lewis Hamilton, en hij leert dat Hamilton een bepaald sponsormerk erg aanprijst, dan is het voor Jeffrey gemakkelijk om ook van dat merk te gaan houden. Hamilton houdt van dat merk, dus Jeffrey ook.

Consistente gedachten en houdingen ten opzichte van een concept is makkelijker voor Jeffrey dan dat hij erachter probeert te komen waarom hij dat merk niet leuk vind, terwijl zijn held dat wel leuk vindt.

Meningsverschillen over de sport zou Jeffrey nog kunnen rationaliseren, maar het is gemakkelijker als hij dat niet doet. Inconsistentie tussen concepten, houdingen en bronnen zal vaak, maar niet altijd, leiden tot veranderingen.

De rol van overtuigende communicatie

Overtuigende boodschappen van bronnen die mensen hoog hebben zitten zullen dus over het algemeen de ontvanger over halen om hetzelfde te denken of om hun houding te veranderen.

Als de ontvanger een bericht ontvangt dat in strijd is met zijn of haar houding, en er is een reden om het bericht leuk te vinden of ermee akkoord te gaan, kan dat zich vertalen in druk of motivatie om de houding van de ontvanger te veranderen en in overeenstemming te brengen met de boodschap.

Consistentietheorieën zijn ontworpen om te begrijpen hoe en wanneer inconsistenties tussen cognities zullen leiden tot een veranderende houding.

Congruentietheorie en rationalisme

Consistentie en congruentie liggen ten grondslag aan de hele wetenschap. Het feit dat fenomenen geordend of consistent kunnen zijn maakt dat voorspelbaarheid mogelijk wordt.

Voorspelbaarheid stelt de wetenschapper in staat om hypothesen te formuleren en te testen. Uit de resultaten van dergelijke tests kan hij of zij generalisaties ontdekken, theorieën ontwikkelen en toekomstige resultaten voorspellen.

Het concept van consistentie tussen menselijke cognities is een uitbreiding op het algemene begrip van de fysieke wereld en de wereld van menselijk gedrag.

Verschillende theoretici beweren dat mensen op verschillende manieren streven naar consistenties tussen gedragingen en overtuigingen, zelfs in de vorming van de eigen persoonlijkheid.

Het is dus menseigen om de wereld op een manier te organiseren die zinvol en verstandig lijken. De concepten van consistentie zijn gebaseerd op het idee dat mensen op een rationele manier handelen.

Rationalisme wordt ook gebruikt in pogingen om irrationeel gedrag op een rationele en consistente manier te verklaren. Rationaliseringen zorgen ervoor dat in een poging om consistent te worden middelen gebruikt wordt die voor anderen als irrationeel gezien kunnen worden.

Inconsistentie veroorzaakt ongemak, of psychologische stress, en dus wordt de druk verhoogd om de inconsistentie te elimineren of te verminderen.

Voorbeelden van pogingen om gebeurtenissen of concepten te rationaliseren met irrationele concepten zijn aan de orde van elke dag.

Als een populair eersteklas voetbalteam een nederlaag leidt tegen een rivaal, dan staan de volgende dag de lokale krantenkoppen vol met rationalisaties en rechtvaardigingen.

Congruentietheorie in het bedrijfsleven

Het streven naar congruentie is niet alleen iets kenmerkend voor het individuele menselijk brein, maar wordt ook gedaan in het bedrijfsleven. Congruentiemodellen voor bedrijven zijn populair, en werken op dezelfde manier.

Het is een onderdeel van verandermanagement, en het onderzoekt de prestaties van een bedrijf als een systeem. Het bedrijf wordt opgesplitst in verschillende elementen en het congruentiemodel onderzoekt vervolgens deze elementen en probeert de organisatie te verbeteren door elk los onderdeel te verbeteren en in harmonie te brengen met alle andere bedrijfsonderdelen. Congruentie tussen de volgende bedrijfselementen is belangrijk.

Consistentie in informatiestromen

Binnen een bedrijf is het belangrijk dat de manier waarop informatie behandeld en gemanaged wordt consistent is.

Het congruentiemodel voor business kijkt naar hoe een bedrijf informatie verwerkt uit zowel interne als externe bronnen: de manier waarop het bedrijf de informatie ontvangt, hoe het beoordeelt of informatie bruikbaar is, en hoe het op die informatie reageert.

Bedrijfscommunicatiestructuren worden zo ontworpen dat de manier waarop informatie verwerkt en getransporteerd wordt de organisatie ten goede komt.

Consistentie in missie en bedrijfsactiviteiten

Elk bedrijf heeft een visie voor de toekomst. Deze visie is bepalend voor hoe omgegaan wordt met de besluitvorming, en hoe het bedrijf interacteert met de buitenwereld. De visie komt tot uitdrukking door de missie van het bedrijf.

Het congruentiemodel voor business onderzoekt of de missieverklaring overeenkomt met de methoden die het bedrijf gebruikt om de visie te projecteren op entiteiten binnen en buiten het bedrijf.

Als het bedrijf bijvoorbeeld hoog inzet op een hoogwaardige klantenservice, dan onderzoekt het congruentiemodel voor business hoe de overtuiging dat klantenservice belangrijk is zich vertaald in concreet beleid.

Daarnaast kijkt het model of de activiteiten die worden uitgevoerd door de organisatie in overeenstemming zijn met de algemene missie van het bedrijf.

Congruentie in productie

De producten en diensten die een bedrijf levert maken deel uit van de interne organisatorische processen. Het congruentiemodel voor business kijkt naar deze producten en services, en evalueert of de kwaliteit ervan goed is.

Vervolgens kijk het congruentiemodel achteruit door de productie- en kwaliteitscontroleprocessen om manieren te vinden die de output verbeteren. Het model onderzoekt in welke mate de producten en diensten de onderliggende doelstellingen van het bedrijf zoals omzet en bedrijfsgroei ondersteunen.

Congruentie en de buitenwereld

De productiviteit van bedrijven wordt beïnvloed door invloeden van buitenaf: concurrentie, de markt, leveranciers, klanten, wet- en regelgeving etc. Het congruentiemodel voor business kijkt naar hoe het bedrijf externe invloeden gebruikt om kansen te identificeren en benutten.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over Osgood’s Congruentietheorie? Zie jij overeenkomsten met bijvoorbeeld de cognitieve gedragstheorie van Festinger? Ervaar jij, of heb jij op enig moment inconsistentie tussen bepaalde cognities ervaren? Kan jij voorbeelden noemen van situaties waarbij vaak psychologische stress ontstaat als gevolg van inconsistentie tussen bijvoorbeeld overtuigingen en overtuigende communicatie van een rolmodel? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Abelson, R. P., Aronson, E. E., McGuire, W. J., Newcomb, T. M., Rosenberg, M. J., & Tannenbaum, P. H. (1968). Theories of cognitive consistency: A sourcebook.
2. Dipboye, R. L. (1977). A critical review of Korman’s self-consistency theory of work motivation and occupational choice. Organizational Behavior and Human Performance, 18(1), 108-126.
3. Osgood, C. E. (1960). Cognitive dynamics in the conduct of human affairs. Public Opinion Quarterly, 24(2), 341-365.
4. Osgood, C. E., & Tannenbaum, P. H. (1955). The principle of congruity in the prediction of attitude change. Psychological review, 62(1), 42.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2020). Osgood’s congruentietheorie. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/osgoods-congruentietheorie/

Published on: 08/04/2020 | Last update: 14/04/2022

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/osgoods-congruentietheorie/”>Toolshero: Osgood’s congruentietheorie</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.