Begrijpend luisteren

Begrijpend luisteren - toolshero

Begrijpend luisteren: in dit artikel wordt begrijpend luisteren praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige communicatievaardigheid.

Wat is begrijpend luisteren?

Voor we begrijpend luisteren gaan bespreken, moet je eerst weten wat luisteren nou eigenlijk inhoudt.

Luisteren is de vaardigheid die ons in staat stelt verbale en non-verbale boodschappen van de spreker te ontvangen, te interpreteren en erop te reageren. Tijdens het proces van luisteren vorm je begrip op basis van verschillende factoren, onder andere door luisteren, de boodschap, de context en je geheugen.

Gratis e-book bij Toolshero

Begrijpend luisteren is onderdeel van communicatievaardigheden, net als het ontwikkelen van begrijpend lezen en schrijfvaardigheid. Begrijpend luisteren omvat verschillende processen die je helpen gesproken taal te begrijpen en te interpreteren.

Deze communicatievaardigheid heeft te maken met cognitief leren: de vaardigheid werkt op basis van de ontwikkeling van ons geheugen, onze aandacht, vocabulaire en grammatica, en ons vermogen iets te begrijpen.

Luisteren is dus de interpretatie van gesproken taal. Hieronder valt het herkennen van klanken, de betekenis van losse woorden en de syntax van zinnen die voorkomen tijdens een gesprek. Het herkennen van context tijdens luisteren houdt in dat de luisteraar wat hij of zij hoort kan relateren aan de wereld waarin hij of zij leeft. Hij of zij is in staat de symboliek in een taal te herkennen en die op de juiste manier te verbinden om betekenis te geven aan wat de luisteraar hoort.

Verschillen tussen horen en luisteren

Horen is:

  • Psychologische volgorde
  • De geluiden ontvangen
  • Een passief proces

Luisteren is:

  • Volgorde van interpretatie
  • Geluiden en verbale en non-verbale boodschappen interpreteren
  • Een actief proces

Tijdens het luisteren worden verbanden gelegd tussen gebaren, lichaamshouding, gezichtsuitdrukking en andere zaken om de gesproken boodschap te begrijpen. De relatie tussen woorden en gedrag bepaalt hoe wij taal ‘ontvangen’ en hoe we de boodschap interpreteren als we begrijpen wat er wordt gezegd. Luisteren is dus meer dan horen. Het gaat om het interpreteren en analyseren van de ontvangen informatie. Je creëert je eigen analyse van deze informatie en vormt je eigen beeld, mening en commentaar over wat je hoort.

Elementen van luisteren en begrijpen

Door oplettend te luisteren, bouwt de luisteraar aan de betekenis. Tijdens dit proces werken de volgende elementen samen:

  1. De luisteraar
  2. De verzonden boodschap (tekst)
  3. De context (linguïstische omgeving)

Luisteren zet de geluiden die we horen op volgorde. De boodschap is wat wordt opgebouwd door middel van linguïstisch begrip. De context vormt de manier waarop de luisteraar de boodschap interpreteert. Deze stappen worden geëvalueerd en vormen zo begrip van het geluisterde.

Voor begrijpend luisteren zijn er verschillende ontwikkelingsonderdelen:

1. Voor het luisteren

Dit is de planningsfase. Hierin wordt bijvoorbeeld bepaald waarom je gaat luisteren en naar wie je gaat luisteren.

2. Tijdens het luisteren

Dit is de uitvoeringsfase. Handelingen die plaatsvinden als we luisteren zoals de vorming van veronderstellingen en mentale beelden, de observatie en ondersteuning van de bewegingen van de spreker, de analyse ervan en het gebruik van cognitieve vaardigheden.

3. Na het luisteren

Dit is de beoordelingsfase. Deze fase wordt bepaald of het gehoorde is begrepen door dingen samen te vatten, vragen te stellen, enz.

Dit alles vormt een cognitief niveau van leren, waaronder geheugen en luistervaardigheid.

Vaardigheden met betrekking tot begrijpend luisteren

De volgende vaardigheden voor begrijpend luisteren kunnen worden onderscheiden:

  • Herkenning: het verbinden en herkennen van onderdelen van een boodschap (klanken, woorden, linguïstische elementen zoals voornaamwoorden, werkwoorden en dergelijke)
  • Selectie: het selecteren van de belangrijkste woorden in de boodschap (namen, werkwoorden, sleutelwoorden en meer), vervolgens deze rangschikken naar belangrijkheid.
  • Interpretatie: het begrijpen van de gehoorde informatie. Dit betekent dat we de bedoeling en het doel van de gesproken boodschap kennen, en dat we weten wat de hoofdgedachten zijn en welk deel van de boodschap het belangrijkst is.

De boodschap wordt vervolgens in een context geplaatst door te luisteren (luisteraar/ontvanger) naar de details van wat de spreker/zender zegt en de relatie daartussen. Door middel van geluisterd begrijpen, vaststellen waarom de boodschap belangrijk is of het wat het belangrijkste onderdeel is.

Anticiperen

Het activeren van de informatie die je hebt om het te gebruiken als voorbereiding op een specifiek onderwerp, zodat je op basis van zaken als taal en lichaamshouding de boodschap beter kunt begrijpen.

Conclusies trekken

In staat zijn conclusies te trekken uit de boodschap van de zender. Dit betekent dat je, via non-verbale communicatie zoals gezichtsuitdrukkingen en lichaamshouding, informatie haalt uit de situatie van dat moment waarmee je beter kunt begrijpen wat er wordt gezegd.

Onthouden

Steekwoorden en belangrijke ideeën onthouden om ze te kunnen interpreteren. Onthouden in je langetermijngeheugen is belangrijk om zoveel mogelijk van de boodschap te doorgronden.

Begrijpend luisteren bij sociaal-culturele interactie

De ontwikkeling van begrijpend luisteren staat in direct verband met taal en hoe we door middel van taal onze werkelijkheid begrijpen. Die werkelijkheid kan ons privéleven of ons werk betreffen. Luisteren helpt om de woorden van de spreker te interpreteren en te begrijpen wat de spreker met zijn/haar woorden wil bereiken.

Dit is een wisselwerking tussen spreker, boodschap en luisteraar. De luisteraar is degene die de boodschap ontcijfert met behulp van zijn of haar taal- en leervaardigheden. Luisteren is de sleutel tot het begrijpen van de boodschap van de spreker.

De ontwikkeling van luisteren gaat verder dan alleen geluiden horen. Luistervaardigheid draagt ook bij aan sociale vaardigheden: luisteren naar anderen en verbanden leggen. Luisteren betekent dat je in staat bent door middel van een rationele interpretatie betekenis te geven aan wat iemand zegt. Zo ontwikkelt de persoon de sociale vaardigheden die nodig zijn om je in anderen te kunnen verplaatsen.

Met begrijpend luisteren kunnen vriendschappen, relaties en samenwerkingen worden gevormd voor goed teamwork en bijvoorbeeld leiderschap op het werk. Luisteren en aandacht tonen zijn van fundamenteel belang voor sociale interactie en de manier waarop dit kan worden omgezet in een communicatievaardigheid.

Deze sociale interactie van luisteren zie je vaak wanneer iemand een nieuwe taal leert. De meeste mensen leren een taal uit een wens om zich aan te passen aan een nieuwe omgeving of vanuit een cultureel verlangen om hun kennis uit te breiden.

Luisteren en taal

Het leren van een nieuwe taal stimuleert de ontwikkeling van cognitieve vaardigheden voor de persoon in kwestie. Met de kracht van begrijpend luisteren kan iemand spreek- en schrijfvaardigheden in die taal laten zien.

Voorbeeld

Patrick is een student in Zwitserland. Zijn moedertaal is Zwitserduits en hij wil Spaans leren voor een uitwisseling naar Zuid-Amerika. Patrick weet dat de voertaal van dit continent Spaans is, dus voor zijn vertrek begint hij met het aanleren van de taal.

Hij begint bij het begin, want hij spreekt de taal totaal niet. Hij ontwikkelt en verbetert dus zijn cognitieve vaardigheden voor het verwerken van informatie in de taal die hij leert. Zijn leerproces bestaat uit het verwerven van de communicatieve vaardigheden die nodig zijn om Spaans op natuurlijke wijze te kunnen spreken, begrijpen en verwerken.

Begrijpend luisteren is een essentieel onderdeel van dit proces, omdat je het nodig hebt in je eerste stappen van het verdiepen in de nieuwe taal. Goed luisteren helpt bij het nadoen van klanken en ze te herkennen. Tijdens dit proces bouwt je geheugen stukje bij beetje de verbanden tussen wat je leert op. Je gebruikt luistervaardigheid om nieuwe kennis te vergaren.
Dit voorbeeld laat zien hoe luisteren een belangrijke rol speelt in het leren van een taal.

Eigenschappen van begrijpend luisteren

Om begrijpend te kunnen luisteren zijn enkele eigenschappen noodzakelijk.

Kennis van de linguïstische code en in staat zijn om te luisteren en beter te begrijpen. De boodschap heeft altijd een volgorde en congruentie zodat je in staat bent om bepaalde klanken en woorden te koppelen aan gedachten.
Hiervoor is luistervaardigheid nodig. De persoon moet informatie opslaan om te kunnen reageren of te kunnen reflecteren op de boodschap die hij of zij hoort.

Hier komen enkele belangrijke elementen bij kijken, onder andere geluiden, intonatie, ritme en volume.
Zo kan de persoon negeren wat niet relevant is voor een correcte interpretatie van de boodschap.

Begrijpend luisteren samenvatting

Begrijpend luisteren kan vaardigheden ontwikkelen voor het onthouden en begrijpen van een boodschap. De belangrijkste punten uit een boodschap begrijpen en interpreteren is de beste manier om kennis te ontwikkelen. Het is verder belangrijk om te benadrukken dat de relevantie van begrijpend luisteren niet alleen gaat om het correct begrijpen van de boodschap, maar dat luisteren ook kan bijdragen aan sociale vaardigheden.

In het geval van het verbeteren van sociale vaardigheden speelt luisteren een belangrijke rol in ons contact met anderen, zowel op het werk als in ons privéleven. Begrijpend luisteren geeft mensen het zelfvertrouwen dat ze boodschappen op de best mogelijke manier kunnen interpreteren. Zo kunnen ze aansluiten op wat de zender wil overbrengen.

Aandachtig luisteren draagt bij aan de vorming van meer sociaal- communicatieve vaardigheden en een betere integratie in de maatschappij. Luisteren zorgt voor analyse, herkenning en begrip om te kunnen reageren, feedback te geven en zelfs goed samen te werken binnen een team.

Door begrijpend te luisteren kun je de betekenis van een boodschap achterhalen en op verbale wijze op de boodschap reageren. Als je in staat bent aandachtig te luisteren, kan dit bijdragen aan je persoonlijke en professionele relaties. Het leidt tot minder ruzies en misverstanden, omdat je de emoties van de zender en zijn of haar boodschap veel beter begrijpt als je goed luistert. Je geheugen slaat de belangrijkste elementen van de boodschap op en zo kan je reflecteren op wat de afzender wil overbrengen.

Wees duidelijk over waarom het belangrijk is om te luisteren en wat het doel van het luisteren is, of dat nu een persoonlijke of professionele reden heeft. Je voordeel doen met begrijpend luisteren maakt reflecteren en het nemen van beslissingen in het dagelijks leven duidelijker en concreter.

Word lid van Toolshero

Nu is het jouw beurt

Wat vind jij? Denk je dat begrijpend luisteren bijdraagt aan de ontwikkeling van sociale vaardigheden? Heeft de communicatieve vaardigheid begrijpend luisteren voordelen voor cognitief leren? Heb je nog aanvullingen of andere suggesties?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

  1. Ur, P. (1984). Teaching listening comprehension. Cambridge University Press.
  2. Rivers, W. M. (1966). Listening comprehension. The Modern Language Journal, 50(4), 196-204.
  3. Boyle, J. P. (1984). Factors affecting listening comprehension. ELT journal, 38(1), 34-38.
  4. Byrnes, H. (1984). The role of listening comprehension: A theoretical base. Foreign language annals, 17(4), 317.

Citatie voor dit artikel:
Ospina Avendano, D. (2021). Begrijpend luisteren. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/begrijpend-luisteren/

Gepubliceerd op: 21/09/2021 | Laatste update: 22/03/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/begrijpend-luisteren/”>toolshero: Begrijpend luisteren</a>

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 4 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 11

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

We vinden het jammer dat het artikel niet waardevol voor je was

Laat ons dit artikel verbeteren!

Vertel ons wat er beter kan aan het artikel? Wat mis je bijvoooebeeld of wat kan worden aangevuld?

Daniela Avendaño
Article by:

Daniela Avendaño

Daniela Avendaño werkt als contentschrijver en vertaler voor toolshero. Daniela is afgestudeerd in communicatie & journalistiek, en met haar theoretische en praktische kennis ondersteunt zij het toolshero content productieteam met het schrijven en vertalen van artikelen over managementtopics, persoonlijke en professionele ontwikkeling, marketing en meer. Daniela is gedreven en gemotiveerd om kennis te delen, en anderen te motiveren om te ontwikkelen.

Tags:

Geef een reactie