Risicografiek

Risicografiek: in dit artikel wordt de risicografiek praktisch uitgelegd. Na het lezen zal je de basis begrijpen van deze krachtige tool voor besluitvorming.

Wat is de Risicografiek (Risk Impact Probability Chart)?

Een risicografiek is een tool die gebruikt wordt voor het visueel weergeven van de resultaten van risico- en impactbeoordelingen. Het is een onmisbare visuele tool voor risicomanagement, en bestaat uit meerdere criteria. Om te begrijpen hoe deze tool precies werkt moet eerst begrepen worden wat risk impact betekent, en wat risk probability betekent.

Risk probability is de bepaling van de waarschijnlijkheid dat een risico zich voordoet. Deze kans wordt doorgaans gebaseerd op historische informatie. Is er een bepaalde regelmaat waarop het probleem zich voordoet? Bij het bepalen van de waarschijnlijkheid van een risico wordt meestal een score toegekend aan het risico zoals 3, 2, 1. 3 staat voor een hoog risico, 2 voor gemiddeld, en 1 voor een laag risico.

Impact assessment is de evaluatie van de impact van een risico, wanneer een risico werkelijkheid wordt.

De centrale vraag hierbij is: als het risico optreedt, zou dit catastrofaal zijn voor het project of de activiteit? Of is het meer een klein ongemak? Een effectbeoordeling wordt meestal uitgevoerd door de risk manager, en door de personen die de juiste kennis bezitten om de risico’s in te schatten, en de impact vast te stellen. Ook de impact assessment krijgt een score van 3, 2, of 1.

Onderdelen risicografiek

De risicografiek laat zien of een risico een hoge kans heeft dat het zich voordoet, en hoe groot de impact is van het risico wanneer het zich voordoet. In de grafiek weergegeven hierboven staan de twee criteria vermeld op de x- en de y-as.

Uit de ruimte in de grafiek kunnen de onderstaande categorieën risico’s worden afgeleid. Deze krijgen vervolgens een kleur toegewezen, en aan de risico matrix worden toegevoegd.

Grote impact / grote kans

Rechtsboven bevinden zich de risico’s die een grote impact hebben, en die hoogstwaarschijnlijk werkelijkheid worden. In de risicografiek, of risicomatrix wordt deze groep risico’s meestal aangeduid met een rode kleur.

Grote impact / kleine kans

Een risico met een grote potentiële impact, maar een kleine kans dat het risico werkelijkheid wordt worden aangeduid met een oranje kleur. Op de verschillende soorten risico’s kan verschillend gereageerd worden. De verschillende reacties op risico’s worden in het volgende hoofdstuk uitgelegd.

Kleine impact / grote kans

De risico’s met een kleine impact, maar met een hoge waarschijnlijkheid zijn medium risico’s. Deze risico’s krijgen in de matrix vaak een oranje kleur. De waarschijnlijkheid dat het risico zich voordoet is groot, maar de impact die het risico zal hebben is naar alle waarschijnlijkheid klein.

Kleine impact/kleine kans

Helemaal links onderin de risk impact probability charts zijn de risico’s weergeven die een kleine impact hebben, en die waarschijnlijk niet gebeuren vanwege de kleine kans. In veel situaties worden de risico’s in deze categorie aangeduid met een groene kleur, en is een directe reactie niet nodig.

Risicobeperking

Op de weergegeven risico’s in de risicografiek kan verschillend gereageerd worden. Soms is een risico lopen niet zo erg als dat het klinkt, en wordt het geaccepteerd.

Bij een risico dat bijvoorbeeld de hele productielijn van een bedrijf kan stilleggen wordt adequaat gehandeld om de schade te beperken. Risico’s kunnen op vier verschillende manieren benaderd worden.

Risico accepteren

De eerste optie om op een risico te reageren is door het risico te accepteren zoals het is, en geen actie ondernemen. Deze strategie wordt vaak gebruikt voor risico’s met een kleine impact, of een lage waarschijnlijkheid.

In veel organisaties wordt er budget gereserveerd om in dergelijke situaties te handelen. Risico’s die pas later optreden worden ook vaak in de categorie accepteren geplaatst.

Risico verminderen

Het risico verminderen of beperken is een andere risico response die ingezet kan worden. Het risico verminderen betekent dat actie ondernomen wordt om de waarschijnlijkheid of impact van een risico te verminderen.

Risicoreductie wordt gebruikt in vrijwel elke situatie van het dagelijks leven. Zo wordt in de auto de gordel gedragen. De kans op een ongeluk neemt daarvan niet af, vermindert wel de negatieve impact van een crash.

Risico verplaatsen

Een andere optie om te reageren op risico’s is door het risico te verplaatsen. Door een risico over te dragen wordt het risico niet verminderd, maar overgedragen aan een derde partij. Een vaak voorkomende methode om risico’s over te dragen is het afsluiten van een verzekering.

Ook kunnen productiebedrijven die afhankelijk zijn van een bepaalde grondstof zich ‘indekken’ om hogere grondstofkosten te voorkomen. Verzekeringen worden doorgaans afgesloten voor risico’s met hoge impact en lage waarschijnlijkheid (bovenin de risicografiek).

Risico vermijden

Een andere risicoreactie is om elke mogelijkheid af te sluiten dat het risico een bedreiging wordt. Bedrijven kiezen vaak voor deze optie als het risico gevolgen heeft voor de veiligheid van de werknemers, in strijd is met de wet of wanneer het een bedreiging vormt voor de organisatie als geheel.

Een voorbeeld van risicovermijding is het stilliggen van een productielijn, het verkopen of herorganiseren van een gedeelte van het bedrijf of een uitbreidingsactie in het buitenland.

Technisch gezien worden alle risico’s, behalve die volledig vermeden worden geaccepteerd. Bij het verplaatsen van het risico blijft het risico alsnog impact hebben, en ook bij risico’s die verminderd worden blijft de impact aanwezig.

Risico-impactanalyse

Alvorens bepaalde ontwikkelingen worden opgemerkt als risico’s, wordt vastgesteld hoeveel impact deze ontwikkeling waarschijnlijk gaat hebben, en of het echt een risico is voor anderen.

Risk impact assessment, of risico-impactanalyse is het proces waarin ontwikkelingen beoordeeld worden op waarschijnlijkheid en consequenties. Dit gebeurt voordat de risico’s in de risk impactp robability chart geplaatst worden. The resultaten van deze analyse worden vervolgens gebruikt om al dan niet prioriteit toe te kennen aan de geïdentificeerde risico’s. Door risico’s in te delen wordt de manager ondersteund, omdat deze op basis daarvan verschillende middelen kan inzetten om op de risico’s te reageren.

Afstemmen criteria

Bij het beoordelen van een risicovolle gebeurtenis of ontwikkeling is het belangrijk om de criteria af te stemmen op het project of de beslissing. Gebruik zoveel mogelijk technieken en hulpmiddelen die geschikt zijn voor dat specifieke type analyse. Veelgebruikte criteria in het bedrijfsleven zijn bijvoorbeeld technische prestaties, kosten, planning en meer.

Documenteer rationale

Het is noodzakelijk om de rechtvaardiging of rationale voor elk risico effect nauwkeurig te documenteren. Documenteer hierbij de reden voor de beoordeling van waarschijnlijkheid en impact. Als de omstandigheden vervolgens veranderen, of de omgeving, kan de beoordeling erbij worden gepakt om opnieuw te bekijken. De rationale helpt om de betekenis van een bepaalde abstract risico te communiceren naar de belanghebbende partijen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de risicografiek? Gebruik jij dergelijke grafieken om risico’s overzichtelijk in te delen? Welke andere tools voor risicobeheersing ken jij? Wat zijn volgens jou voor- en nadelen van deze tool voor besluitvorming?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Dumbravă, V., & Iacob, V. S. (2013). Using probability–impact matrix in analysis and risk assessment projects. Descrierea CIP/Description of CIP–Biblioteca Națională a României Conferința Internațională Educație și Creativitate pentru o Societate Bazată pe Cunoaștere–ŞTIINŢE ECONOMICE, 42.
2. Hillson, D. (2002). Extending the risk process to manage opportunities. International Journal of project management, 20(3), 235-240.
3. Ni, H., Chen, A., & Chen, N. (2010). Some extensions on risk matrix approach. Safety Science, 48(10), 1269-1278.
4. Miller, K. D. (1992). A framework for integrated risk management in international business. Journal of international business studies, 23(2), 311-331.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2019). risicografiek. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/besluitvorming/risicografiek/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<ahref=”https://www.toolshero.nl/besluitvorming/risicografiek/”>toolshero: risicografiek</a>