Krachtenveldanalyse: uitleg plus voorbeeld

Krachtenveldanalyse: in dit artikel wordt de krachtenveldanalyse (Force Field Analysis) van Kurt Lewin praktisch uitgelegd. In dit artikel behandelen wij de volgende onderwerpen: verandering, het veranderproces, wat een krachtenveldanalyse is, welke factoren een rol spelen en wat de randvoorwaarden zijn voor een krachtenveldanalyse. Ook geven we een voorbeeld van het model. Veel leesplezier!

Verandering

Kurt Lewin werd vorige eeuw vooral bekend als mede-grondlegger van de gestaltpsychologie. Hij bewees dat een individueel persoon zowel te maken heeft met een innerlijke drang, zoals wensen, drijfveren en verwachtingen, alsook met druk vanuit de omgeving.

In zijn veranderingstheorie geeft hij aan dat het mogelijk is dat een individu meebuigt en zijn gedrag kan veranderen. Dat kan niet zomaar ineens plaatsvinden. In die gedragsverandering onderscheidt hij drie basisfasen: de unfreezing-fase, de moving-fase en de freezing-fase.

Veranderproces

In de eerste fase gaat het erom dat mensen bewust worden van hun eigen gedrag en moeten loskomen van hun ongewenste gewoonten. Er moet gestreefd worden naar de overgang van ‘onbewust fout’ handelen naar ‘bewust fout’ handelen. Pas als het individu bewust is van zijn/ haar ‘foute’ gedrag, kan de tweede fase in werking treden.

In de moving-fase is het belangrijk dat individuen vereiste kennis, attitudes en vaardigheden opdoen en zich toe-eigenen. Er moet gestreefd worden naar een overgang van ‘bewust fout’ naar ‘bewust goed’ handelen.

In de derde en laatste fase moet het gewenste (nieuwe) gedag niet eenmalig worden uitgevoerd, maar is het streven dat dit een vast onderdeel en patroon wordt (en blijft) van de dagelijkse routine. Een continue overgang van ‘bewust goed’ naar ‘onbewust goed’ is daarbij het ideaal.

Wat is krachtenveldanalyse? De uitleg

Verandering is erg moeilijk voor de mens en het liefst geeft men de voorkeur aan ‘het oude’. Dat geldt ook voor bedrijven en organisaties, waarbij het van belang is dat er veranderingen worden doorgevoerd.

Stilstand wordt immers als achteruitgang gezien en om zo min mogelijk weerstand op te roepen, ontwikkelde Kurt Lewin de krachtenveldanalyse. Dit is een besluitvorming methode, waarbij een team of een organisatie vooraf kan voorspellen wat de te verwachten weerstand tegen de voorgenomen verandering zal zijn.

Verandering binnen een organisatie kan op verschillende manieren plaatsvinden. Denk hierbij aan reorganisatie, invoering van een nieuwe technologie, verandering van machines, aanpassing van productie of verandering van werkprocessen. Met deze besluitvorming methode wordt het duidelijk welke verschillende krachten er mogelijk invloed gaan hebben op de verandering.

Te denken valt aan tegenwerking van personen, het niet werken van processen en structuren, tegenwerkende houdingen, gewoontes, onvoldoende kennis en vaardigheden. Al dit soort krachten kunnen van invloed zijn op de individuele medewerker, een afdeling of de totale organisatie.

Krachtenveldanalyse model, een voorbeeld opmaak

De krachtenveldanalyse is een krachtig strategisch instrument, dat wordt gebruikt om te snappen wat er nodig is voor verandering in zowel een zakelijke als een persoonlijke omgeving.

Door deze besluitvorming methode wordt het duidelijk wat mogelijke obstakels zijn, die de verandering kunnen dwarsbomen. Het volgende model, dat tevens een voorbeeld is, kan daarbij worden opgemaakt door deze in te vullen.

Figuur 1 – Een voorbeeld opmaak van de krachtenveldanalyse (Lewin)

Het maakt een organisatie bovendien bewust van de moeilijkheden die een geplande verandering met zich mee kan brengen. Door goed met elkaar te overleggen, zorgt de krachtenveldanalyse ervoor dat teams zich verantwoordelijk gaan voelen.

Zij zullen beter in staat zijn de verandering zo goed mogelijk door te voeren en eventuele obstakels voortijdig te identificeren en te elimineren.

Hinderlijke en faciliterende factoren

De krachtenveldanalyse maakt onderscheid in hinderlijke en faciliterende factoren. De hinderlijke factoren zijn de obstakels die de verandering mogelijk in de weg gaan staan. Zij hebben impact op de verandering en proberen deze tegen te houden. De faciliterende krachten ondersteunen juist de verandering en zorgen ervoor dat het positieve effect vergroot wordt.

Deze besluitvorming methode kan als tool worden ingezet om te begrijpen waarom de invoering van bijvoorbeeld een nieuwe werkwijze niet werkt en om zo tot een verbeterplan te komen. Daarnaast draagt een krachtenveldanalyse bij in de verbetering van de interne communicatie.

Krachtenveldanalyse randvoorwaarden

Het is wel belangrijk dat er een krachtenveldanalyse groep wordt samengesteld, die bestaat uit mensen uit de organisatie die op verschillende manieren betrokken zijn bij de verandering. De voorkeur geniet dat het om een gedifferentieerde groep gaat, met hierin zowel leidinggevenden als medewerkers, interne klanten en technici.

Deze diversiteit is belangrijk om de verandering en de mogelijke hindernissen, vanuit verschillende invalshoeken te bekijken. Ook eventuele belangrijke stakeholders als aandeelhouders of klanten, kunnen betrokken worden bij een krachtenveldanalyse groep.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Hoe neem jij de beste besluiten ten opzichte van gewenste organisatie veranderingen In hoeverre herken je de methode van de krachtenveldanalyse van Kurt Lewin? Heb je aanvullingen? Wat zijn voor jou succesfactoren die bijdragen aan goede besluitvorming in relatie tot gewenste veranderingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Baulcomb, J. S. (2003). Management of change through force field analysis. Journal of nursing management, 11(4), 275-280.
2. Bozak, M. G. (2003). Using Lewin’s force field analysis in implementing a nursing information system. CIN: Computers, Informatics, Nursing, 21(2), 80-85.
3. Lewin, K. (1946). Force field analysis. The 1973 Annual Handbook for Group Facilitators, 111-13.
4. Schein, E. H. (1996). Kurt Lewin’s change theory in the field and in the classroom: Notes toward a model of managed learning. Systemic Practice and Action Research, 9(1), 27-47.
5. Thomas, J. (1985). Force field analysis: A new way to evaluate your strategy. Long range planning, 18(6), 54-59.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2017). Krachtenveldanalyse (Lewin). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/besluitvorming/krachtenveldanalyse/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 21/01/2017 | Laatste update: 06/03/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/besluitvorming/krachtenveldanalyse/”>Toolshero: Krachtenveldanalyse (Lewin)</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.