Denkhoeden van Bono: de uitleg

Zes denkhoeden van Bono - Toolshero

Denkhoeden van Bono: in dit artikel worden de zes denkhoeden van Bono praktisch uitgelegd. naastd e uitleg wat deze methode is, wordt in dit artikel de toepassing (programma’s en strategieën) beschreven waaronder elke denkhoed en voorbeelden. Het artikel wordt afgesloten met de voordelen en nadelen van deze methode. Veel leesplezier!

Wat zijn de zes denkhoeden van Bono?

De zes denkhoeden van Bono, ook wel bekend als de Six Thinking Hats of de denkhoeden methode, van Edward de Bono is een goede techniek en besluitvorming methode voor groepsdiscussie en het individuele denken.

Gecombineerd met het idee van het parallel denken, biedt deze techniek een mogelijkheid om vanuit groepen gezamenlijk effectiever te denken. Het is een hulpmiddel om denkprocessen op een gedetailleerde en samenhangende manier te organiseren.

Gratis e-book bij Toolshero

Edward de Bono is de grondlegger van deze zes Denkhoeden van Bono methode en heeft hierover in 1985 een boek geschreven genaamd the Six Thinking Hats. Een denkhoed is een metafoor voor een bepaalde manier van denken.

Door verschillende denkhoeden op te zetten wordt een individu gedwongen om een voorgelegd probleem anders te benaderen qua gedachtegang. Hierdoor wordt eenzijdig denken uitgesloten met als gevolg dat er nieuwe inzichten ontstaan. Hij onderscheidt zes verschillende gemoedstoestanden, de zes denkhoeden, waarin de hersenen gevoelig kunnen worden.

Elk van deze toestanden zijn terug te vinden in de hersenen en brengen bewuste gedachtes met zich mee als bepaalde aspecten van de besproken kwesties (bijv. buikgevoel, pessimistisch oordeel, neutrale feiten).

Brainstorming

Brainstormen is een van de meest effectieve en meest gebruikte methoden om innovatie in gang te zetten. Brainstormsessies worden overal gehouden, van de werkplek op kantoor tot in het laboratorium.

De sessies blijken echter niet altijd even effectief. Dat komt vooral vanwege een gebrek aan leiding, of vanwege conflicten of ruzies. Edward de Bono, pionier in creatief denken, ontwikkelde de zes denkhoeden om de meeste van deze nadelen weg te nemen. Hierdoor stelt de techniek gebruikers in staat om in zes richtingen te denken.

Door iedere keer slechts een hoed te dragen, ontstaat er een zekere synergie tussen de participerende mensen in de brainstormsessie. Bovendien stimuleert brainstormen en lateraal denken creativiteit en vergroot het de reikwijdte van probleemoplossingen.

De zes denkhoeden van Bono methode

De zes verschillende toestanden worden geïdentificeerd in de vorm van een denkhoed en krijgen een kleur:

Informatie (wit)

Overwegen enkel welke informatie beschikbaar is, wat zijn de feiten?

Met de witte hoed op worden alle beschikbare gegevens en data naar voren geschoven ter overweging. Het gaat hier om informatie die zowel binnen als buiten de reikwijdte van de discussie of brainstormsessie vallen. Hierdoor wordt de beoordeling van deze gegevens uitgesteld.

Het is belangrijk om duidelijk en specifiek te zijn over data om ondubbelzinnigheid zoveel mogelijk te voorkomen. Het algemene doel is om een beter begrip te krijgen van het concept of onderwerp dat ter discussie staat, en dat is makkelijk door de gegevens op een neutrale manier te behandelen.

Emoties (rood)

Instinctieve instinctieve reactie of verklaringen van emotionele gevoelens (maar geen rechtvaardiging).

De rode hoed is de hoed van de emoties. Wanneer deze hoed opgezet wordt, gaat het proces om emotioneel denken. Emoties kunnen positief zijn en negatief. Voorbeelden van positieve emoties zijn geluk, vreugde, verwondering, enthousiasme en verwachting.

Negatieve emoties zijn bijvoorbeeld teleurstelling, jaloezie, cynisme of woede. Neutrale emoties zijn bijvoorbeeld nieuwsgierigheid en intuïtie. De doelstelling van het dragen van de rode hoed is om geloofwaardigheid te verlenen aan de gevoelens die opspelen bij een bepaald punt dat ter discussie staan.

Slechte punten oordeel (zwart)

Logica toegepast op het identificeren van fouten of barrières, op zoek naar mismatch.

De zwarte hoed is de hoed van de voorzichtigheid. Ook kritische evaluaties horen hierbij. Alle beperkingen van het concept dat centraal staat worden genoteerd. De reikwijdte van het probleem wordt gemaximaliseerd, op zoek naar de worst case scenario. Op het moment dat deze hoed wordt opgezet dienen de deelnemers de advocaat van de duivel te spelen.

Goede punten oordeel (geel)

Logica toegepast op het identificeren van de voordelen, op zoek naar harmonie. De gele hoed is de positieve hoed. Het is de bedoeling dat onder deze hoed zoveel mogelijk positieve aspecten, in relatie tot het onderwerp, naar voren worden gebracht.

Een positieve kijk op het onderwerp moet ten alle tijden onder deze hoed worden gehandhaafd. De focus ligt op hoe iets werkt, en niet op hoe iets niet werkt. Alle positieve factoren die bedacht worden moeten worden opgeschreven. Het doel van deze hoed is om alle voordelen en pluspunten van verschillende ideeën te begrijpen.

Creativiteit (groen)

Verklaringen van provocatie en onderzoek, te zien waar een gedachte over gaat. De groene hoed is de hoed van de ideeën. Haalbaarheid en oordeelvorming worden onder deze hoed opzij geschoven, waardoor de participerende leden vrij zijn om zoveel mogelijk uiteenlopende ideeën te generen.

Nieuwe ideeën inspireren weer tot het bedenken van andere ideeën. Alles in deze situatie is aangepast om zoveel mogelijk out-of-the-box te denken. Het doel van deze hoed is om zoveel mogelijk ideeën te generen.

Denken (blauw)

Nadenken over het denken. De blauwe hoed gaat over het verloop van de brainstormsessie of discussie. Nadenken over nadenken wordt ook wel metacognitie genoemd. Ook de agenda en tijdlijnen van de discussie valt hieronder. Hoe lang duren de sessies? Wanneer moet welke hoed worden opgezet, en voor hoelang? De controller van de groep dient de blauwe hoed te dragen zolang de brainstormsessie duurt.

Denkhoeden van Bono als metaforen

De gekleurde denkhoeden van Bono worden gebruikt als metaforen voor elke gemoedstoestand. Het overschakelen naar een bepaalde toestand wordt gesymboliseerd door het aantrekken van een gekleurde hoed, letterlijk of figuurlijk.

Deze metaforen zorgen voor meer complete en uitgebreide segregatie van de toestanden dan de vooroordelen die inherent zijn aan de directe gedachtes van mensen. Al deze denkhoeden helpen bij het proces om dieper na te denken dieper over een bepaald onderwerp.

Denkhoeden van Bono en parallel denken

Vanuit gewoon en ongestructureerd denken is deze methode vaag. De denker springt van kritisch denken naar neutraliteit, naar optimisme en ga zo maar door, zonder structuur of strategie. Het proces van de zes denkhoeden methode introduceert het proces van parallel denken. Veel mensen denken vooral vanuit zichzelf en laveren onbewust op hun eigen gewoonten.

Soms zijn deze effectief en soms ook niet. Wat wel zeker is, is dat wanneer men denkt vanuit een groep individuele gedachten vaak elkaar niet vinden. Hierdoor blijft regelmatig discussie uit. Door de kracht van het ego en de geïdentificeerde voorliefde voor het zwarte hoed denken in de meerderheid, kan dit zeker leiden tot bijvoorbeeld destructieve vergaderingen.

Zelfs met goede hoffelijkheid en duidelijke gezamenlijke doelstellingen in een samenwerkingsverband denkactiviteiten, is er een natuurlijke neiging voor het zogeheten “spaghetti te denken” waar de ene persoon is na te denken over de voordelen, terwijl een ander de feiten beschouwt en ga zo maar door.

De zes denkhoeden van Bono methode voorkomen dit, zodat gezamenlijk elkaars mening over de de problemen, of de voordelen, of de feiten, het verminderen van afleiding en het ondersteunen van kruisbestuiving van het denken worden gedeeld.

Dit wordt bereikt doordat iedereen een hoed op z’n hoofd zet, bijvoorbeeld eerst gezamenlijk een witte hoed opzet en na een rondje gedachtes uitwisselen samen door naar een volgende hoed. Op deze wijze denken alle aanwezigen op dezelfde manier op hetzelfde moment. De enige uitzondering is de begeleider, die zal de neiging hebben om de blauwe hoed te houden zodat de vooruitgang effectief blijft.

Denkhoeden van Bono: strategieën en programma’s

Na het identificeren van de zes toestanden kunnen verschillende programma’s worden opgemaakt. Dit zijn reeksen van denkhoeden, die de structuur van het denkproces in de richting omvatten van een duidelijk doel.

Een aantal van deze zijn opgenomen in de materialen die aan de franchise opleiding van de zes denkhoeden van Bono methode te ondersteunen, maar is het vaak nodig om ze aan te passen aan een individuele doel.

Reeksen beginnen en eindigen altijd met een blauwe hoed, de groep stemt samen hoe zij zullen denken, dan doen zij het denkwerk en vervolgens evalueren zij de uitkomsten van dat denken en wat ze moeten doen. Reeksen (en inderdaad hoeden) kunnen ook gebruikt worden door individuen die alleen werken of in groepen.

De volgende indeling kan worden opgemaakt:

  • Initiële ideeën – Blauw, Wit, Groen
  • Kiezen tussen alternatieven – Blauw, Wit, groen, geel, zwart, rood
  • Het identificeren van oplossingen – Blauw, Wit, Zwart, Groen
  • Snelle Feedback – Blauw, Zwart, Groen, Wit
  • Strategische planning – Blauw, Geel, Zwart, Wit
  • Procesverbetering – Blauw, Wit, geel, zwart, groen, rood
  • Problemen oplossen – Blauw, Wit, Groen, Rood, Geel, Zwart
  • Prestatie evaluatie – Blauw, rood, wit, geel, zwart, groen

Zes denkhoeden van Bono voorbeelden

De menselijke, natuurlijke manier van spreken en interactie is dikwijls een combinatie van verschillende denkhoeden, zoals vastgesteld door de Bono.

Zo is het goed mogelijk dat iemand zegt: dit idee sluit aan bij onze strategie en kan onze marktpositie versterken, maar ik weet niet of de kosten acceptabel zijn of dat onze klanten van het idee gaan houden. Deze zin gaat van een witte hoed (in lijn met strategie), naar een gele hoed (verbeteren marktpositie), en naar een rode hoed (klanten vinden het misschien niks).

De zes denkhoeden methoden helpt managers en anderen om verschillende uitspraken te analyseren en deze afzonderlijk van elkaar te beoordelen.

Hieronder worden enkele voorbeelden genoemd van zinnen die onder elk van de denkhoeden vallen.

Blauwe hoed

  • ‘We gaan een uur over dit probleem praten.’
  • ‘Afgezien van het andere, wat zijn de voordelen van dit plan?’
  • ‘Laten we emoties even opzij zetten voor dit moment: we zullen in actie komen wanneer het tijd is om de rode hoed op te zetten.’

Witte hoed

  • ‘Wat gaat het ons kosten om een eenheid van dit product te produceren?’
  • ‘De omzet is afgelopen halfjaar gestegen met 10%.’
  • ‘Naar schatting zijn er 80 miljoen mensen in de leeftijd tussen achttien in vijfendertig in de Verenigde Staten.’

Groene hoed

  • ‘In plaats van een fabriek in China te openen, zouden we ook een fabriek in New York kunnen upgraden.’
  • ‘Dit is een moeilijke kwestie. Laten we met het team een brainstormsessie houden.’
  • ‘Zijn er andere opties die we niet hebben overwogen?’

Gele hoed

  • ‘Kunnen we besparen op verbruiksartikelen en energie om kosten te besparen?’
  • ‘Onze salesmensen hebben jaren ervaring met het verkopen van programma’s.’
  • ‘Het penetreren van een nieuwe markt biedt veel ruimte om te groeien.’

Rode hoed

  • ‘Ik wordt echt blij van het afronden van dit project volgende week.’
  • ‘De resultaten van dit onderzoek maken mij boos!’
  • ‘Uit onderzoek blijkt dat onze klanten bang zijn voor een verandering van het recept.’

Zwarte hoed

  • ‘We kunnen nooit zo snel uitbreiden met de huidige capaciteit.’
  • ‘Ik ben er bijna zeker van dat dit illegaal zou zijn.’
  • ‘Dit idee kent veel voordelen. Welke problemen hangen er aan vast?’

Voordelen en nadelen van de zes denkhoeden van Bono methode

Het gebruik en toepassen van de zes denkhoeden methode van de Bono kent verschillende voor- en nadelen. Deze worden hieronder kort opgesomd.

Voordelen van de denkhoeden van Bono methode

  • De zes denkhoeden methode van de Bono is een goed gedefinieerde methode.
  • De methode stimuleert parallel denken.
  • De de Bono methode geeft structuur aan een brainstormsessie of andere teamvergadering.
  • De zes denkhoeden methode motiveert een helder denkproces.
  • De methode inspireert creatief en effectief denken.
  • De zes denkhoeden methoden zorgt voor een verscheidenheid aan mogelijke oplossingen voor een probleem.
  • De methode simuleert teambetrokkenheid en prestaties./

Nadelen

  • De methode toepassen in bijvoorbeeld een teamverband is tijdrovend.
  • Door de methode te gebruiken kunnen mensen het nog steeds erg oneens worden en er kunnen zelfs conflicten bestaan over verschillende perspectieven.

Word lid van Toolshero

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? In hoeverre was je bekend met de zes denkhoeden methode? Herken je het bovenstaande of heb je aanvullingen? Wat zijn volgens jou andere succes factoren die kunnen bijdragen aan goede besluitvorming?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

  1. Silverstein, D., Samuel, P., & Decarlo, N. (2009). The Innovator’s ToolKit: 50 Techniques for Predictable and Sustainable Organic Growth. Wiley.
  2. de Bono, E. (1999). Six Thinking Hats: An Essential Approach to Business Management. Back Bay Books.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2013). Denkhoeden van Bono. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/besluitvorming/denkhoeden-de-bono/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 26/12/2023 | Laatste update: 11/05/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/besluitvorming/denkhoeden-de-bono/”>Toolshero: Denkhoeden van Bono</a>

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 4 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 5

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

We vinden het jammer dat het artikel niet waardevol voor je was

Laat ons dit artikel verbeteren!

Vertel ons wat er beter kan aan het artikel? Wat mis je bijvoooebeeld of wat kan worden aangevuld?

Patty Mulder
Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.

Tags:

Geef een reactie