Beslissingsmatrix
Beslissingsmatrix: in dit artikel wordt een beslissingsmatrix praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige besluitvorming tool.
Wat is een beslissingsmatrix?
Binnen organisaties is het niet altijd gemakkelijk om met elkaar de juiste beslissing te nemen. Vooral als er een specifiek eisenpakket voor handen is en deze verschillende factoren moeten worden meegewogen.
Dat betekent dat een nieuw contract voor bijvoorbeeld ICT-support niet 1, 2, 3 gemaakt is. Het moet voldoen aan heel wat eisen, voor dat er uit verschillende leveranciers gekozen gaat worden.
Een heel zogenoemd ‘vendor-rating’ pakket komt om de hoek kijken. Niet alleen prijs, maar ook voorwaarden, contractduur, support, service, expertise en trainingen voor het personeel zullen belangrijke waarden zijn voor het nemen van de juiste beslissing.
De beslissingsmatrix is een simpel antwoord om ervoor te zorgen dat bij het nemen van de beste beslissing, ook rekening wordt gehouden met al deze verschillende factoren.
Alternatieven
Daarmee is de beslissingsmatrix zeer nuttig om alle alternatieven die er zijn, mee te laten tellen in het nemen van de uiteindelijke beslissing.
Vooral wanneer er geen sprake is van een duidelijke voorkeursoptie, stuurt de beslissingsmatrix op de feiten die er zijn en de eisen die de organisatie belangrijk vindt. Daardoor kan er een goede rationeel beslissing worden genomen, waar alle betrokkenen het volledig mee eens zullen zijn.
Toepassing
De beslissingsmatrix wordt gekenmerkt door het visueel inzichtelijk maken van de factoren en de alternatieve keuzes. Op de horizontale rijen staan de mogelijke keuzeopties en in de verticale kolommen worden de verschillende factoren weergegeven.
Bij deze factoren worden wegingen gezet; de voor de organisatie meest doorslaggevende factor krijgt het hoogste cijfer. Vooraf kan bepaald worden dat 1 geldt als minst belangrijk en in gradatie opklimt tot 5, wat als zeer belangrijk wordt gezien. De volgende stappen maken het proces duidelijk:
Stap 1: matrix tekenen
Op een groot vel papier of op whiteboard wordt een matrix getekend met een x aantal rijen en een x aantal kolommen. In de rijen worden alle factoren/criteria gezet; zijn het er 4 dan ontstaan er 4 rijen.
In de kolommen worden vervolgens alle keuzemogelijkheden/opties gezet; zijn dat er 3 dan ontstaan er 3 kolommen.
Alternatieve aanpak: Afhankelijk van het aantal factoren en keuzemogelijkheden kan er ook voor gekozen worden de inhoud van de rijen en kolommen om te draaien. In dat geval worden de factoren in de kolommen en de keuzemogelijkheden in de rijen geplaatst. In deze uitleg en het voorbeeld houden we echter de opzet de vorige alinea aan.
Stap 2: Scores toekennen
Per keuzemogelijkheid wordt nu naar de diverse factoren gekeken. Scoort een factor zeer goed dan komt hier een 5 te staan. Scoort een factor zeer slecht dan wordt een 1 ingevuld.
Stap 3: Weging bepalen
In deze stap worden waarden toegekend aan de verschillende factoren. Is wellicht ‘contractduur’ erg belangrijk voor de organisatie, dan krijgt dit een 5. Is de prijs minder belangrijk voor de organisatie, dan krijgt dit een 1.
Stap 4: Gewogen scores berekenen
Vervolgens worden de wegingen uit stap 3, vermenigvuldigd met de cijfers die in stap 2 in de matrix zijn ingevuld. Daar komt een gewogen score uit.
Stap 5: Gewogen scores optellen
Als laatste stap worden per kolom alle gewogen scores die in stap 4 berekend zijn, opgeteld. De keuzemogelijkheid met de hoogste score wint.
Mochten er twee keuzeopties met dezelfde eindscore eindigen, dan doet de organisatie er goed aan om nogmaals naar de verschillende factoren te kijken en hier wellicht weer nieuwe wegingen aan toe te kennen. Van daaruit kan de matrix opnieuw worden ingevuld met alleen de twee overgebleven keuzeopties.
Beslissingsmatrix voorbeeld
In dit voorbeeld vindt een kantoor het belangrijk dat alle 150 medewerkers dagelijks een aanbod krijgen van vers fruit. Dat is niet alleen lekker, maar levert ook energie en gezonde voedingsstoffen op.
Het management heeft met verschillende leveranciers al overleg gehad en is gekomen op 4 mogelijke opties. Daarnaast heeft het management besloten dat er een aantal factoren zijn, die in de keuze overwogen en meegenomen moeten worden:
- Budget 3,- per persoon per week = max. € 450,- per week (5)
- Kwaliteit A; het beste van het beste, maar wel rijp en direct eetbaar (4)
- 2x per week levering in 5 manden; gemakkelijk te verdelen over de afdelingen en altijd vers aangeleverd (4)
- Wekelijkse lijst met keuzemogelijkheden (2)
- Betalingsmogelijkheden – 1x per maand een factuur (2)
Achter elke factor heeft het management de relatieve weging van belangrijkheid gezet, wat later van belang is bij het maken van de keuze; 0 = niet belangrijk, 1 = enigszins onbelangrijk, 2 = matig, 3 = neutraal, 4 = belangrijk, 5 = zeer belangrijk.
Het management start met het tekenen van een tabel, waarbij de factoren boven in de kolommen worden opgenomen en de verschillende leveranciers in de rijen worden neergezet en waarbij zij wel of niet gekoppeld worden aan de factoren (eisenpakket). Ook kan er een korte uitleg in de matrix worden opgenomen:
Elke leverancier krijgt een cijfer in welke mate voldaan wordt aan de factor in een mate van 1 (geheel niet) tot 5 (uitstekend).
Beslissingsmatrix template
Nu je de theorie over de beslissingsmatrix gelezen hebt kun je jouw kennis direct toepassen in de praktijk. Analyseer en prioriteer de strategische opties die je hebt en ga aan de slag met deze beslissingsmatrix template.
Download het beslissingsmatrix template
Deze template is exclusief voor onze betalende Toolshero leden. Klik hier om te bekijken of een lidmaatschap ook iets voor jou is!Nu is het jouw beurt
Wat denk jij? Ben jij bekend met de beslissingsmatrix? Herken je de praktische uitleg of heb je aanvullingen? Hoe ga jij om met het nemen van beslissingen en welke tips kan je delen?
Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.
Meer informatie
- Belton, V., & Stewart, T. (2002). Multiple criteria decision analysis: an integrated approach. Springer Science & Business Media.
- Schott, J. R. (2016). Matrix analysis for statistics. John Wiley & Sons.
- Wang, J. J., Jing, Y. Y., Zhang, C. F., & Zhao, J. H. (2009). Review on multi-criteria decision analysis aid in sustainable energy decision-making. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13(9), 2263-2278.
Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Beslissingsmatrix. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/besluitvorming/beslissingsmatrix/
Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/besluitvorming/beslissingsmatrix/>toolshero: Beslissingsmatrix</a>