AHP methode: de uitleg

AHP methode: in dit artikel wordt het AHP methode van Thomas L. Saaty praktisch uitgelegd. Het artikel behandelt wat de AHP is, waarom en wanneer het nuttig is, hoe het toe te passen en hoe het eruit ziet in een voorbeeld. Na het lezen van dit artikel begrijp je de basis van deze tool voor het nemen van beslissingen. Veel plezier met lezen!

Wat is de AHP methode?

Beslissingen nemen en het maken van keuzes is voor individuen en organisaties lang niet altijd gemakkelijk. In de jaren zeventig van de vorige eeuw ontwikkelde de Amerikaanse managementprofessor Thomas L. Saaty een model dat kan helpen bij het nemen van beslissingen.

De Analytisch Hierarchisch Proces (AHP), bekend als de AHP methode, ook bekend als een hiërarchisch processchema maken is een wereldwijde beslissingsmethode, die helpt om lastige keuzes goed en onderbouwd te maken. Via een voorgeschreven rekenmethode en op basis van ogenschijnlijke abstracte beslissingscriteria kan een concrete keuze gemaakt worden.

Aan de criteria die van belang zijn voor het maken van de juiste keuze wordt een waarde toegekend, waarna de mogelijke oplossingen wiskundig uitgerekend en vastgesteld worden. De AHP methode is daardoor zowel een psychologische als een wiskundige methode.

Draagvlak

De AHP methode helpt om erachter te komen waarom bepaalde keuzes gemaakt worden. Hoe meer mensen bij een beslissing betrokken zijn, hoe moeilijker een keuze tot stand komt. De AHP methode is daarom ontwikkeld om het keuzeproces voor zoveel mogelijk betrokkenen toegankelijk en inzichtelijk te maken. Daardoor ontstaat er een zo groot mogelijk draagvlak voor de gemaakte keuze.

De AHP methode richt zich vaak op het groepsproces. Het is de groep die bepaalde waardes vaststelt, die belangrijk zijn in het nemen van beslissingen. Deze waardes worden in de AHP methode meegenomen.

AHP methode: van abstract naar concreet

Het beste uitgangspunt van de AHP methode is een moeilijk concreet te maken keuzevraag, waar wel voorwaarden aan kunnen worden gesteld. De AHP methode kan dan worden gebruikt om de criteria die van belang zijn voor het maken van de juiste keuze, van een waarde de voorzien.

Vervolgens worden de mogelijke oplossingen vastgesteld en doorberekend. Met de AHP methode is het mogelijk om een abstracte beslissing in concrete keuzes te vatten. Zodoende dat het met een simpele beslissingsstructuur start:

Figuur 1 – Het AHP model

Doel

Door het doel vooraf SMART te formuleren (specifiek – meetbaar – acceptabel – realistisch – tijdsgebonden) weet iedereen binnen de organisatie wat men wil bereiken.

Criteria

Door criteria vast te stellen die belangrijk zijn bij het behalen van het doel, vindt er kaderstelling plaats. Aan elk doel hangt criteria, die in meer of mindere mate van belang zijn om het doel te bereiken. Door criteria te stellen, weet met waar in ieder geval aan voldaan moet worden bij het maken van een keuze.

Alternatieven

Door alternatieve oplossingen te bedenken en hun voor- en nadelen, brengt dit de organisatie naar de beste beslissende keuze.

AHP methode voorbeeld

De basisstructuur van de AHP methode wordt duidelijk aan de hand van het volgende voorbeeld. Stel dat een speelgoedfabrikant, vanuit maatschappelijk verantwoord ondernemen, een doel stelt om meer ongeverfd, houten speelgoed te gaan produceren. Dat levert de volgende basisstructuur op:

Doel

Een nieuwe productgroep Houten Speelgoed toevoegen aan het portfolio binnen 2 jaar.

Criteria

Het speelgoed moet als eerste veilig zijn (1), geen giftige verwerkingsstoffen (2) bevatten, educatief zijn voor kinderen in de leeftijd 1 – 5 jaar (3), in een kartonnen verpakking passen (4) en duurzaam te produceren zijn (5). De cijfers achter de criteria geven de mate van belangrijkheid aan, waarbij (1) zeer belangrijk en (5) minder belangrijk is voor de fabrikant.

Alternatieven

De fabrikant heeft drie alternatieven: Zelf gaan produceren – Samenwerking aangaan met houten speelgoed productiebedrijf – In opdracht door externe partijen laten produceren. De criteria zijn bij alle alternatieven min of meer aanwezig, maar toch is het belangrijk voor het bedrijf om te weten welk alternatief uiteindelijk de beste keuze zal zijn en welke voor- en nadelen eraan kleven.

Door middel van de AHP methode kan men erachter komen welke keuze statistisch verantwoord is.

Figuur 2 – een voorbeeld van de AHP methode

AHP methode: de rekenmethode

Bij het maken van de juiste keuze, wordt er gekeken of het alternatief voldoet aan de maximale criteria. Als de cijfers via de juiste rekenmethode bekend zijn, levert dat eindgegevens op.

In veel gevallen maakt de AHP methode gebruik van een geavanceerd computerprogramma om de eindgegevens te berekenen. De rekenmethode weegt de criteria ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de alternatieve af.

Zo wordt een gefundeerde keuze gemaakt, die niet gebaseerd is op simpelweg te gokken welk alternatief het dichtst in de buurt komt van alle criteria. In eerste instantie wordt er in twee stappen een vergelijking gemaakt:

Stap 1 – criteria met elkaar vergelijken en in rangorde plaatsen
Stap 2 – alternatieven met de in rangorde geplaatste criteria vergelijken

In de laatste twee stappen komt het rekenwerk aan bod om tot een gefundeerde keuze te komen:

Stap 3 – aan de hand van wegingsfactoren krijgen de criteria scores toebedeeld
Stap 4 – de alternatieven krijgen ook scores en worden in een definitieve rangorde geplaatst

Bij de AHP methode wordt gebruik gemaakt van abstracte criteria die als karaktereigenschappen van een mogelijke keuze moeilijk te wegen zijn. Daarnaast gaat men kiezen uit alternatieven die soms moeilijk met elkaar te vergelijken zijn. Door wegingsfactoren vast te stellen met iedereen die bij het beslissingsproces betrokken is, kunnen de abstracte gegevens betrouwbare input opleveren voor het maken van een onderbouwde keuze.

AHP methode : weloverwogen keuze

Met de AHP methode heeft een organisatie een manier in handen om bij beslissingen al van tevoren rekening te houden met factoren (criteria). Elk criterium kan gewogen worden in termen van hun belang.

Door wiskundige waarden te combineren met de wensen van betrokkenen, vindt er een goede vergelijking plaats. Daarnaast spelen in elk onderdeel van het besluitvormingsproces numerieke waarden een grote rol. Zodra deze waarden zijn ingesteld, helpt het alle betrokkenen een keuze te maken op basis van wiskundige bewijzen.

Elk alternatief krijgt een score op basis van de criteria. In een tabel wordt dit tegen elkaar opgewogen, waarbij ook de negatieve factoren in de tabel komen te staan. Door middel van de wiskundige logica wordt het gemakkelijker om een weloverwogen keuze te maken.

Daarnaast wordt er goed nagedacht over de andere alternatieven en de criteria die wellicht een struikelblok in de toekomst kunnen worden. Ondanks de beste keuze op basis van statistieken en andere gegevens, is de methode niet onfeilbaar. Er zijn altijd omstandigheden, die buiten de controle liggen van degene die de beslissing neemt.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Hoe neem jij de beste besluiten kijkend naar de criteria en alternatieven? In hoeverre herken je de AHP methode van Thomas L. Saaty? Heb je aanvullingen? Wat zijn voor jou succesfactoren die bijdragen aan goede besluitvorming?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Brunelli, M. (2014). Introduction to the Analytic Hierarchy Process. Springer International Publishing Ag.
2. Saaty, T. L. (1994). How to make a decision: the analytic hierarchy process. Interfaces, 24(6), 19-43.
3. Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International journal of services sciences, 1(1), 83-98.
4. Saaty, T. L., & Vargas, L. G. (2012). Models, methods, concepts & applications of the analytic hierarchy process. Springer Science & Business Media.
5. Vargas, L. G. (1990). An overview of the analytic hierarchy process and its applications. European journal of operational research, 48(1), 2-8.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2017). AHP methode. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/besluitvorming/ahp-methode/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 17/07/2017 | Laatste update: 12/06/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/besluitvorming/ahp-methode/”> Toolshero: AHP methode</a>

Artikel door:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.